Migratie vanuit Afrika 2015-2019: wen er (nog steeds) maar aan (2)

Ruim drie jaar terug concludeerden Hein de Haas en Ton Dietz in Geografie dat de migratie vanuit Afrika door de toegenomen welvaart niet was verminderd maar juist toegenomen. De nieuwste cijfers laten zien dat de intercontinentale migratie verder is opgelopen – zowel absoluut als relatief. 

De boodschap was voor veel lezers contra-intuïtief. De cijfers lieten zien dat toenemende ontwikkeling in Afrika tussen 2000 en 2015 had geresulteerd in relatief toenemende intercontinentale migratie. Terwijl de politieke boodschap juist was: meer investeringen en meer ontwikkelingssamenwerking met Afrika houden de mensen daar en zullen de migratie naar Europa verminderen. Het tegendeel bleek dus waar.

Update

Onlangs verscheen de 2020-update van de wereldmigratiecijfers met de gegevens over 2019 en een revisie van de eerdere tellingen vanaf 1990, waaronder 2015. Wat is er in die vier jaar veranderd? Heeft een toenemende ontwikkeling in die periode inderdaad geleid tot verdere groei van de intercontinentale migratie vanuit Afrika? Op Geografie.nl is een uitgebreide analyse te lezen. Hier volstaan we met twee kaarten van de intercontinentale migratie vanuit Afrikaanse landen, per 1000 inwoners en per ontwikkelingsklasse, in 2015 en 2019.

Tussen 2015 en 2019 steeg in alle grote migratielanden het ontwikkelingsniveau, uitgedrukt in een score op de Human Development Index (HDI), en nam ook de intercontinentale migratie verder toe. Maar niet overal steeg het intercontinentale migratiecijfer sneller dan het bevolkingscijfer. Bij zes landen was dat wel het geval. In Eritrea steeg de intercontinentale migratie per 1000 inwoners het meest. Velen vluchtten het land uit en degenen die het zich konden veroorloven (of durfden) kozen een bestemming buiten Afrika. Ook in Tunesië nam de migratie per 1000 inwoners sterk toe, waarschijnlijk uit frustratie bij vooral jongeren over de niet ingeloste beloftes van de Arabische Lente.

In drie landen verslechterde het HDI-cijfer. En de intercontinentale migratie? In Tanzania en de Republiek Congo daalde het relatieve cijfer zoals we voorspelden, in Mali stabiliseerde het. Van de 51 landen waar de HDI-score verbeterde, lieten 42 een stijgende of gelijke intercontinentale migratie per 1000 inwoners zien. In alle landen nam de intercontinentale migratie in absolute cijfers toe.

Covid-19

Al met al is de intercontinentale migratie vanuit Afrika tussen 2015 en 2019 in absolute cijfers dus verder gestegen. Voor Afrika als geheel en voor veel Afrikaanse landen is er ook sprake van een relatieve toename. Dat is in lijn met onze stelling dat stijgende ontwikkelingsniveaus in Afrika gepaard gaan met stijgende absolute en ook relatieve migratie. Covid-19 zal in en na 2020 waarschijnlijk leiden tot een stevige achteruitgang van de HDI-scores. We gaan over een aantal jaren merken of dat ook heeft geresulteerd in een verminderde intercontinentale migratie vanuit Afrika….