Naar een klimaatbestendig en natuurinclusief omgevingsbeleid

Van klimaatverandering, energietransitie en woningentekort tot een gespannen relatie tussen landbouw en natuur: makers van omgevingsbeleid staan voor de complexe taak prioriteiten te stellen en keuzes te maken, ook ruimtelijk. Het bodem- en watersysteem bieden handvatten voor een klimaatbestendig en natuurinclusief omgevingsbeleid.

De klimaatverandering heeft grote impact op de waterveiligheid en zoetwatervoorziening, bodem, natuur, landbouw en het overige ruimtegebruik in Nederland. Tegelijkertijd zetten de schaalvergroting en intensivering in de landbouw ons bodem- en watersysteem en de biodiversiteit verder onder druk. Het Nederlandse landschap verschraalt en de agrobiodiversiteit neemt af. Dit leidt tot aantasting van vitale ecosysteemdiensten zoals bestuiving, natuurlijke plaagbestrijding, erosiebestrijding en de natuurlijke zuivering van water en lucht. Nederland heeft zich gecommitteerd aan het klimaatakkoord van Parijs en Europese afspraken over milieu en natuur zoals de Vogel- en Habitatrichtlijnen, die weer zijn vertaald in nationale wet- en regelgeving. De beoogde verbetering van de milieukwaliteit en biodiversiteit stagneert echter. De stikstof- en fosfaatbelasting in veel natuurgebieden en watersystemen is te hoog voor duurzaam ecologisch herstel. De Nederlandse landbouw is momenteel verantwoordelijk voor zo’n 40% van de stikstofdepositie in stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden. Ongeveer 60% van de nutriëntenbelasting van regionale wateren is afkomstig van landbouwgrond. Herstelmaatregelen zijn duur en meestal is het dweilen met de kraan open.