Pekela

Alsof de inwoners van Groningen niet genoeg aan hun hoofd hebben met de perikelen rond de winning van aardgas en de aardbevingen, zette de EO Pekela in januari neer als de slechtste plek van Nederland. Het is niet de eerste keer dat de gemeente en haar inwoners een negatief label krijgen opgespeld.

Met een gemiddelde koopsom van € 119.500 was Pekela volgens Kadasterdata in 2014 wederom de gemeente met de minst dure woningen. Hoewel dat misschien niet leuk is voor de woningbezitters, zijn dat de feiten. Iets anders is de lading die eraan wordt gegeven. Buitenstaanders lijken ervan overtuigd dat er een directe relatie bestaat met het leefklimaat. 

'Sociaal moeras'

Het bontst maakte de EO het in januari in de reportage Een half jaar in het armste dorp van Nederland. De informatie op de website van de omroep deed al vermoeden door welke bril de gemeente werd bekeken. Verslaggevers van de serie Dit is de dag huurden ‘een klein huisje midden in het dorp’ om toegang te krijgen ‘tot de gesloten gemeenschap’ van ‘de armste plek van Nederland’. ‘Vanuit deze tijdelijke thuisbasis onderzoekt Dit is de dag een half jaar lang de werkelijkheid achter het imago van het Groningse dorp.

Is het terecht dat Oude Pekela volgens het CBS het armste dorp van Nederland is? Hoe kan het dat de criminaliteitscijfers vergelijkbaar zijn met een aantal grote steden in ons land? En waarom maken zo veel inwoners aanspraak op bijstandsuitkeringen? Dit is de dag onderzoekt het sociale moeras van Oude Pekela.’ Op de website van de NPO werd Pekela omschreven als dorp dat ‘volgens veel Nederlanders bekend staat om armoede, inteelt en werkloosheid’. 

Statistieken

De EO-reportage deed nog eens dik over wat GeenStijl eerder al had vertoond. Rutger Castricum overviel inwoners met de microfoon, stelde wat suggestieve vragen en knipte hieruit de meest hilarische momenten met onbeholpen, verrassende en domme antwoorden. Grappig voor een keertje en te verwachten van journaille dat van deze aanpak haar handelsmerk heeft gemaakt, maar niet van een omroep die het als serieuze journalistiek verpakt. Volgens de makers is de EO-documentaire gebaseerd op CBS-cijfers en de Elsevier-lijst van Beste gemeenten. Want ook daarin eindigde Pekela in 2014 op de laatste plaats. Volgens de EO staat het dorp in de statistieken op de negende plaats wat betreft werkloosheid, zesde  wat betreft criminaliteit en eerste wat betreft armoede. Verder is het de op één na slechtste én de minst aantrekkelijke woonplaats van Nederland. In vergelijking met andere gemeenten is het voorzieningenniveau gering, zijn er relatief veel mensen met een uitkering en weinig hoge inkomens.

De EO koos de lokale krachtwijk als thuisbasis en volgde de werklozen, bijstandsgezinnen, WAO’ers en Wajongers. Zonder werk en toekomst laat het resultaat zich raden. Wat niet werd getoond, waren de punten waarop Pekela positief scoort, namelijk rust en ruimte. Ook met de ervaring van overlast en verkeersveiligheid zit het wel goed in de Groningse gemeente. Over grootsteedse problematiek gesproken.

In een reactie op het programma vroegen zelfs de bedenkers van de lijst van Beste gemeenten zich af of er dan helemaal geen Pekelders zijn met een baan, die niet sjoemelen met uitkeringen, zwart werken of wiet op zolder kweken. 

Superioriteitsdenken

Pekela’s negatieve aspecten hangen samen met armoedeproblematiek. Maar zo wordt er niet tegen de gemeente aangekeken. Vanuit een politiek, religieus of regionaal perspectief lijkt het erop dat de rest van Nederland de Pekelders niet voor vol aanziet. Het is natuurlijk een relatief kleine gemeenschap in een perifeer gebied, met een atheïstisch-communistische geschiedenis. Zouden ze het niet aan zichzelf te danken hebben? Pekela is wederom een makkelijk slachtoffer van het West-Nederlandse superioriteitsdenken. Net als tijdens de geruchtmakende Clownszaak eind jaren '80, en de perikelen rond de eerste ouderenhangplek van Nederland tien jaar geleden. In de beeldvorming is het een plek met achtergebleven armoedzaaiers. Daar doet de koopprijs van meer dan een miljoen voor een riante woning, zoals het voormalig postkantoor in Oude Pekela, niets aan af.