Reis mee met landverhuizers, bezoek klimaatslachtoffers

Twee ‘belevenismusea’ in Bremerhaven

Aan de Neue Hafen in Bremerhaven staan twee musea met een hoog geografisch gehalte: het Deutsches Auswandererhaus en het Klimahaus. Ze nodigen je uit je in te leven in de wereld van landverhuizers en klimaatslachtoffers. Daarbij lijkt de beleving het soms te winnen van de inhoud. Maar je steekt er sowieso veel van op. 

Je raakt makkelijk overweldigd als je de eerste zaal van het Deutsches Auswandererhaus binnenkomt. Een tijdmachine lijkt je van 2024 naar ergens rond 1900 te brengen. Je loopt de kade op waar tientallen landverhuizers staan te wachten tot ze aan boord mogen, in kunststof uitgevoerd maar levensecht, met individuele expressies en kleding: armen en rijkeren, kinderen en volwassenen, gezinnen en alleenstaanden, vrouwen en mannen. Je struikelt over koffers, pakken, manden en zakken, je moet oppassen niet in het water te vallen. Afgemeerd aan de kade ligt een oceaanstomer; een loopplank brengt je aan boord; de stalen scheepswand vol klinknagels is vele meters hoog. Eenmaal aan dek word je naar je slaapplek geleid. Die is heel primitief als je rond 1850 met een zeilschip reist, maar een stuk beter als je een halve eeuw later op een stoomschip hebt geboekt. Op het stoomschip zijn ook eetzalen waar je kunt rekenen op een behoorlijke maaltijd. Je hoeft niet meer zoals in de begindagen van de landverhuizing je eigen voedsel mee te nemen. Dat betekende vaak hongerlijden – de meesten hadden te weinig eten bij zich en een oversteek per zeilschip kon zomaar weken langer duren dan normaal. In de kooien en aan de tafels zitten wederom bijna levensechte medepassagiers van kunststof.