geografie 2024 | 3 | Geografie.nl

geografie 2024 | 3

Geografie

april 2024

Veerkrachtig platteland | Plaatgrenzen in beweging | Free the map, nieuwe cartografie voor grenzen en migratie | Twee belevenismusea in Bremerhaven | De geologie van het aanrechtblad | Burgerschap: dat doen we zélf | Leerlingen en kolonialiteit | Ons broze moment

Veerkrachtig platteland

In deze Geografie starten we een reeks artikelen over het platteland. Met verhalen van mensen, over dorpen en bijzondere plekken. Ze raken aan grotere thema’s en laten zien hoe het platteland en haar inwoners daar een eigen draai aan geven.

Veerkrachtig platteland

Een andere cartografie

In januari verscheen Free the map, een boek waarin Henk van Houtum pleit voor een ‘andere’ cartografie. Zijn oproep is niet nieuw. Maar nu illustreert hij dat met bijzondere nieuwe kaarten en handvatten om hier zelf mee aan de slag te gaan.

Cittaslow

stelt ‘het goede leven’ al 25 jaar centraal

Dit jaar viert het Cittaslow-netwerk zijn vijfde lustrum. Gemeenten die er lid van zijn, leggen veel nadruk op duurzaamheid, de kwaliteit van leven en de menselijke maat. Daarmee is Cittaslow verrassend actueel. Wel is het cruciaal om de hele lokale gemeenschap mee te krijgen.

duurzame ontwikkeling

Sporen van ijzer in de Noord-Vogezen

De Noord-Vogezen dragen veel sporen van een voorbije industrieperiode. Deze liggen verborgen tussen de dichtbeboste heuvels die ooit volledig kaal gekapt werden.

cultuurhistorisch landschap

Grijs en groen

Het is februari. Een grijze dag. Het Malieveld in Den Haag is leeg en groen. Zo zie ik het graag.

Plaatgrenzen in beweging

Relatieve en absolute beweging in vier dimensies

Platen bewegen, da’s wel duidelijk. Maar als de Afrikaplaat van alle kanten is omgeven door spreidende oceaanruggen, hoe kan het dan dat het continent niet compleet verfrommeld wordt? Dat heeft te maken met vier dimensies: bewegingen op en in een bol, door de tijd.

platentektoniek

Reis mee met landverhuizers, bezoek klimaatslachtoffers

Twee ‘belevenismusea’ in Bremerhaven

Aan de Neue Hafen in Bremerhaven staan twee musea met een hoog geografisch gehalte: het Deutsches Auswandererhaus en het Klimahaus. Ze nodigen je uit je in te leven in de wereld van landverhuizers en klimaatslachtoffers. Daarbij lijkt de beleving het soms te winnen van de inhoud. Maar je steekt er sowieso veel van op.

Weinig woningen en veel vakantiehuizen

De bouw van woningen is al jaren een hot topic. De Nieuwbouwmonitor geeft inzicht in de ontwikkeling van alle soorten nieuwbouw – ook van recreatiewoningen. Het areaal vakantiehuizen groeit enorm. Gaat dat niet ten koste van de reguliere woningbouw?

Skyline Drive, Virginia

Over een afstand van zo’n 800 kilometer vormen de Appalachen in Noord-Amerika een forse barrière tussen kuststrook en binnenland. Dit middelgebergte bestaat uit de Atlantische voetheuvels (Piedmont), de Blue Ridge Mountains, de vruchtbare Shenandoah Valley en de Oostelijke Plateaus (kaartje).

Plaatsen van herinnering in de VS

Verenigde Staten

De Gelderse vallei bij Achterveld

De Gelderse vallei heeft een glaciale oorsprong en is als depressie in het landschap ontstaan doordat het ijs in de voorlaatste ijstijd vanuit het noorden zand en klei voor zich uit duwde. De Gelderse vallei is ook onderdeel van de Bible Belt, waar relatief veel conservatieve protestanten wonen. Dat deze zone dwars door Nederland loopt, van Zeeland tot in Friesland, is terug te voeren tot de lijn van het Twaalfjarig Bestand in het begin van de 17e eeuw. Ten zuiden ervan, in het Spaanse deel, werd de protestantse bevolking gedwongen zich te bekeren tot het katholieke geloof.

In de lijn van Dan

De geologie van het aanrechtblad

Een beetje scheikunde om uit te leggen waarom de oceanische plaat zwaarder is dan de continentale. En om en passant de samenstelling van een granieten aanrechtblad te duiden.

Vraag het de geoloog

Burgerschap: dat doen we zélf

Scholen in het basis- en voortgezet onderwijs zijn sinds twee jaar wettelijk verplicht om burgerschap te bevorderen. Ze huren daarvoor regelmatig externe partijen in, maar… kunnen wij dat met aardrijkskunde niet het best zélf?

Basisvaardigheden bij AK

Hoe denken leerlingen over kolonialiteit in aardrijkskunde?

Herkennen leerlingen de koloniale erfenis in het hedendaagse aardrijkskundeonderwijs? En als je ze daarbij op weg helpt, hoe voelt dat dan voor ze?

Op ballonvaart met beste werkstuk

Heeft een van jouw leerlingen een geografisch aansprekend, creatief en relevant profielwerkstuk geschreven? Stuur dit dan op voor de KNAG Werkstukkenwedstrijd. Het belangrijkst is dat het over een aardrijkskundig onderwerp gaat.

Ons broze moment

In het najaar verscheen eindelijk een populairwetenschappelijk boek over het klimaat van het verleden. In Our Fragile Moment laat de Amerikaanse klimaatwetenschapper Michael Mann zien dat onze beschaving zich mede heeft kunnen ontwikkelen dankzij een bijzonder stabiel klimaat in de afgelopen zesduizend jaar, ons broze moment. Vervolgens gebruikt hij 4,5 miljard jaar klimaatgeschiedenis om zichtbaar te maken wat ons te wachten staat bij geen, huidig en extra klimaatbeleid. Zijn boodschap is dat we niet te laat zijn, maar nu wel moeten doorpakken.

Boeken 2024 | 3

Dröge, P. De Tawl. Hoe de Nederlandse taal (bijna) Amerika veroverde.
Molema, M. Zwaaien, roepen, springen. Naar een land waarin elke regio telt.
De Goeje, F. Een berg die mijn naam draagt. Naar het hart van de Surinaamse jungle, op zoek naar mijn koloniale erfenis.
Nijboer, R. Wereldzee in de polder. Een moderne ontdekkingsreis van de Zuiderzee van 1873 naar het IJsselmeer van vandaag.

De Oostflank - Europa's grens onder hoogspanning [podcast]

Sinds Rusland Oekraïne in februari 2022 binnenviel, ligt de focus vooral op het grensgebied tussen beide landen. Maar hoe staat het met andere buurlanden van Rusland? Ontdek via deze podcast hoe Europa’s dynamiek sinds de inval is veranderd.

Verder in dit nummer:

Veerkrachtig platteland | Plaatgrenzen in beweging | Free the map, nieuwe cartografie voor grenzen en migratie | Twee belevenismusea in Bremerhaven | De geologie van het aanrechtblad | Burgerschap: dat doen we zélf | Leerlingen en kolonialiteit | Ons broze moment