Roy Helmerhorst: winnaar van de KNAG Onderwijsprijs 2020

'Gewoon doorgaan'

Roy Helmerhorst was de winnaar van de KNAG Onderwijsprijs 2020. Aan de vooravond van de verkiezing van zijn opvolger spreken wij Roy over zijn ervaringen als ‘aardrijkskundedocent van het jaar’.

Het is nog niet zo eenvoudig Roy te spreken te krijgen in de periode rond het centraal schriftelijk examen. Tussen nakijken, surveilleren, lesgeven en twee keer twee uur streamen door, heeft hij precies één moment waarop hij tijd heeft. ‘Een bizar drukke periode’, noemt hij het zelf. Tijdens het gesprek blijkt het verschil met andere weken ook weer niet zo heel groot. Kennisclips maken en vloggen over het onderwijs kosten heel veel tijd. Maar het levert hem ook veel energie op. ‘Gewoon doorgaan.’

Toffe waardering

‘Als docent ben je op een eilandje bezig. Je probeert het zo goed mogelijk te doen voor je leerlingen. Op het moment dat Roeland van Westerop mijn klas binnen stapte om me de trofee voor KNAG-aardrijkskundedocent van het jaar te overhandigen, voelde ik zo’n toffe waardering voor het werk dat ik doe. Bizar. Dat is echt het mooist, de waardering van collega’s die me hebben genomineerd en van ouders en je eigen leerlingen. Da’s nog veel belangrijker dan dat beeldje – dat overigens wel heel mooi is hoor. Uiteindelijk doe ik het voor de leerlingen. Later werd ik ook genomineerd als filmdocent van het jaar 2020 en was ik een van de drie genomineerden voor de nationale titel Leraar van het Jaar. Maar het begon met de KNAG-Onderwijsprijs.’

Uit nood geboren

Roy dankt zijn uitverkiezing aan zijn kennisclips, korte filmpjes waarin aardrijkskundige begrippen en processen worden toegelicht. ‘Het hele idee om filmpjes te maken, is uit nood geboren. Bij mij op school [het Anna van Rijn College in Nieuwegein, red.] werd vanwege bezuinigingen een jaar lang geen aardrijkskunde gegeven in 4 vwo. Dus als leerlingen het jaar daarop aardrijkskunde als eindexamenvak kozen, moest je in 5 vwo eigenlijk de lesstof van twee jaar behandelen. Samen met onder andere Tim Schuring van de Hogeschool Utrecht bedacht ik het concept van de kennisclips, die leerlingen voorafgaand aan de les alvast kunnen bekijken. De leerlingen vinden zoiets leuk en de kennisoverdracht verloopt een stuk efficiënter, waardoor de lessen in 5 vwo dat jaar niet verzandden in stampen. And the rest is history…’

Piek voor eindexamen

‘Het is bizar hoe het zich allemaal heeft ontwikkeld. De Aardrijkskunde Kennisclips op YouTube hebben het afgelopen jaar 613.00 views gehad. Vóór het eindexamen piekt het aantal bezoekers, doordat leerlingen dan massaal bezig zijn. Ze gebruiken de filmpjes op YouTube echt om goed voorbereid aan het examen te beginnen. Die filmpjes moeten het hebben van de inhoudelijke kennis.

Mijn kennisclips op TikTok zijn luchtiger. Daarin toon ik in heel korte filmpjes beelden uit de klas. Eigenlijk wil ik daarmee vooral andere docenten en aankomende docenten laten zien hoe mooi het onderwijs is. Niks geen gedoe, maar leuke interactie met leerlingen. De afgelopen 60 dagen [we spraken Roy tussen de examens havo en vwo, red.] hadden die 8,8 miljoen views en ze hebben 96.000 volgers. Bizar!’

Onderwijsdag

‘Hoe leuk ik het ook vind filmpjes te maken en te posten, lesgeven blijft de basis. Vooral vanwege de clips op TikTok zou je kunnen zeggen dat ik een infuencer ben, maar echt, dat staat naast het lesgeven. Onderwijs is voor mij de basis van de maatschappij. Collega’s op school moesten eerst wel wennen aan de clips. Wie is die gozer, zag je ze denken. Op een van mijn eerste filmpjes ontving ik na uren monteren als reactie “wordt met dt!”. Geen enkel positief geluid. Nu is dat gelukkig anders. Op de KNAG Onderwijsdag zijn er collega’s die met me op de foto willen. Dat is leuk en op die dag word ik ook veel aangesproken door docenten die iets met beeld willen doen en mij om informatie vragen. Op zo’n Onderwijsdag word ik trouwens heel vrolijk. Zo omringd door toffe collega’s en al de workshops waar je informatie kunt opdoen en vooral ook informatie kunt uitwisselen. Heel belangrijk om docenten zo te blijven inspireren. Lesgeven is geen eilandjeswerk, je doet het samen.’

Kiezen voor hun toekomst

‘Ook de leerlingen waarderen het wel dat ik in de openbaarheid treed. Niet dat je dit terugziet in het aantal leerlingen dat aardrijkskunde kiest als examenvak op het Anna van Rijn, hoor. We hebben niet te klagen, er zijn steeds voldoende aanmeldingen. Maar leerlingen weten heel goed wat ze willen. Ze kiezen een vakkenpakket voor hun toekomst, en komen echt niet naar aardrijkskunde omdat daar een populaire docent rondloopt. En zo moet het ook.

Aardrijkskunde is mooi. Het vak is breed en biedt voor iedereen iets inspirerends. De indeling in domeinen vind ik erg tof. In Nederland kunnen we met z’n allen nadenken over wat nu belangrijke vraagstukken zijn en daaraan de domeinen hangen. Denk aan klimaatverandering of de oorlog in Oekraïne. Vakoverstijgend kan heel goed, als je werkt vanuit de maatschappelijke problemen. Eigenlijk zoiets als GeoFutureSchool doet. Zelf vind ik het ook fijn mijn lessen aan iets actueels te koppelen. Vroeger deed je dat misschien aan de hand van wat er in de krant had gestaan, nu gaat dat op basis van wat trending is.’

Digitaal lesgeven

‘Tijdens de coronacrisis zat ik in de taskforce digitaal lesgeven. Ook voor mij was dat online lesgeven helemaal niet zo eenvoudig. Je mist het contact met de leerlingen. Je staat maar te praten en er komt van de andere kant helemaal niets terug. Je denk dan al snel dat je een heel goede les aan het geven bent, want je ziet niemand afhaken of opzij kijken. Normaal zijn dat signalen dat het tijd is even gas terug te nemen. Ook digitaal moet je als docent niet gaan zenden. In de taskforce richtten we ons ook op trucs om leerlingen bij de digitale les te houden. En ondanks dat alles is het leerrendement van digitaal lager. Maar we zijn er doorheen gekomen.’

Vette dankjewel

‘Ik wil een dikke vette dankjewel meegeven aan alle docenten die met me hebben meegedacht en aan de collega’s die me hebben genomineerd en leerlingen die me hebben gesteund en aan het KNAG dat me aardrijkskundeleraar van het jaar heeft gemaakt. Binnenkort wordt een nieuwe docent van het jaar gekozen. Winnaar: geniet van de waardering die daaruit spreekt voor het werk dat je doet. Probeer jezelf niet voorbij te lopen en blijf vooral doen wat je al deed. Je mag me altijd bellen voor een kop koffie.’