Bedekking gletsjers vertraagt mogelijk smelt

Laatst las ik een bericht dat gruis en stenen die gletsjers (gedeeltelijk) bedekken invloed hebben op het klimaat, zo zouden ze zorgen voor een minder snelle smelt. Wonderlijk genoeg zijn deze bedekkingen pas recent verwerkt in prognoses over klimaatopwarming.

Gletsjers zijn op verschillende manieren van belang voor de natuur en de mens. We weten dat klimaatverandering grote invloed heeft op de groei en smelt van gletsjers, deze veranderingen treffen uiteindelijk ons allemaal. Weinig ijs wereldwijd, betekent weinig weerkaatsing van zonlicht wat resulteert in grotere globale opwarming. Wereldwijd neemt sneeuwval op sommige plekken af en regenval juist toe. Dit heeft effect op het moment van aanwezig (smelt)water in rivieren bergafwaarts. Toename van regenwater kan soms in korte tijd veel afvoer betekenen met catastrofale gevolgen, zoals overstromingen, voor mens, dier en plant.

Maar al dat (smelt)water heeft een belangrijke functie in veel landen. Zo zijn hoge gebergten in Zuidoost-Azië een belangrijke bron van water via rivieren. Dit water wordt door mensen gebruikt als bijvoorbeeld drinkwater, maar ook voor irrigatie, sanitatie en waterkrachtcentrales in een breed gebied. Niet vlakbij het gebergte, maar ook in de lagere gedeelten van een land. Het is van groot belang om de ontwikkeling van gletsjers in de gaten te houden.

Gruis als isolatielaag

Onderzoek laat zien dat gruis en stenen die gletsjers bedekken mogelijk kunnen fungeren als isolatielaag, waardoor smelt minder hard gaat. Vaak zijn gletsjers aan zijkanten begrensd door gesteenten en/of starten aan de bovenkant in de rotsen. Door verwering (o.a. vorst) wordt dit gesteente gebroken en de erosie die het gevolg is, kan gletsjers deels bedekken. Dat zorgt voor een donkere laag op het ijs die smelt vertraagt, maar dit is afhankelijke van de dikte van de laag van bedekking: een dunne laag geeft juist smelt er vlak onder, omdat dan de opgenomen warmte door de zon direct effect heeft op het ijs. Een dikkere bedekkende laag werkt als isolatie (en kan meters dik worden). De hoeveelheid bedekking van een gletsjer kan ook nog eens toenemen naar beneden, waardoor de ‘isolatiedeken’ verdere smelt hier vertraagt. Lindsey Nicholson legt in deze blog helder uit hoe dat werkt.

Er wordt al langer onderzoek gedaan naar gletsjerbedekking, en sinds 2010 ook met oog op het klimaat. Maar pas sinds 2018 is er een internationale werkgroep opgericht om het effect op het klimaat nadrukkelijk te onderzoeken. Het is duidelijk dat de effecten afhankelijk zijn van de hoogte van de gletsjer: hogere gletsjers hebben bovenin nog ‘schoon’ ijs – zonder bedekking. Maar de smelt is daar tegenwoordig ook sneller, waardoor het schone deel van de gletsjer korter wordt.

Uitkomsten uit zulke onderzoeken worden pas sinds kort meegenomen in prognoses over klimaatverandering. Hoe groot de invloed uiteindelijk is weten we nog niet, maar het onderzoek naar gletsjers krijgt (gelukkig) steeds meer aandacht.