Silent Land: de strijd om land in Cambodja

Filmmaker Jan van den Berg laat met Silent Land op antropologisch verantwoorde manier zien hoe de strijd om land er aan toe gaat in Cambodja.

Het land wordt prachtig in beeld gebracht: uitgestrekte rijstvelden, groene landschappen, dauw boven het land en dit alles gefilmd met drones. Alleen dit al maakt het de moeite waard om naar deze film te gaan. Maar vooral inhoudelijk zet deze film je aan het denken. Het gaat om landgrab, landrechten, het gevecht om land in Cambodja. De film vertelt het verhaal van de mensen die er mee geconfronteerd worden, en hoe zij er mee om gaan.

De arme boerin

Silent Land vertelt het verhaal van een boerin die om haar heen ziet hoe land wordt opgekocht en ingenomen door grote organisaties. Deze dappere vrouw probeert om met andere boerenfamilies een coöperatie op te zetten om op die manier sterker te staan tegen de grootmachten. Haar droom is om haar organisch verbouwde producten, zoals rijst, te kunnen exporteren naar het buitenland. Naast haar werk op het land als boerin studeert zij in de avonduren rechten, ze wil weten hoe het rechtssysteem van haar land in elkaar zit om daarmee de arme boeren te kunnen helpen.

Het boerenbestaan is hard werken en de oogst levert niet op wat de familie had gehoopt. Doordat organisaties rijst grootschalig inkopen bieden ze een lage prijs en beïnvloeden zo het prijsniveau in de regio – nadelig voor kleine boerenfamilies. In de film wordt duidelijk dat de aanwezigheid van grootgrondbezitters ook op andere manieren invloed heeft op het leven van de gewone boer. Grondvervuiling in de regio of gezondheidsproblematiek door gewassenbestrijding zijn hier voorbeelden van.

De rijke grootgrondbezitter

Daarnaast toont Silent Land de werkwijze van een rijke Cambodjaanse grootgrondbezitter. Deze man koopt grond van arme boeren – eigenlijk worden deze boeren gedwongen om hun grond te verkopen aan deze man. In ruil voor de verkoop mogen de boeren komen werken op het land van deze man en krijgen zij daar een woning. Maar alleen als ze zich houden aan de regels van deze man. Het ziet er behoorlijk dictatoriaal uit, maar de rijke man heeft oprecht het idee dat hij iets goeds doet voor de arme bevolking van zijn land. Zijn droom is om een grote ecologische stad te bouwen, met grootschalige landbouwproductie en werk en woning voor iedereen. Het ecologische aspect in deze wordt echter niet duidelijk.

Dat Van den Berg een echte antropoloog is blijkt uit het feit dat hij geen duidelijk standpunt inneemt in dit verhaal. Zowel de arme boerin als de rijke grootgrondbezitter krijgen ruimte om hun verhaal te doen, er wordt geen keuze gemaakt tussen wie goed en slecht is. Een objectief beeld, wat heel knap zo neergezet is bij een verhaal als dit, waar menig Westerling bij voorbaat al een goed of fout oordeel heeft gemaakt.