Als er lange tijd aardgas is gewonnen in Groningen, moeten daar ook flink wat steenkool zitten. Anders was er immers geen aardgas gevormd. Waar is die steenkool dan gebleven? Nou, die zit er nog! 

Dit keer vier vragen die al wat langer op de plank liggen en waar de geoloog wat kortere antwoorden op heeft. Omdat het zo simpel is of omdat de geoloog ook niet overal het fijne van weet. 

Wanneer de oceanische plaat onder de continentale plaat duikt, speelt niet zozeer de zwaarte maar de dichtheid van gesteenten een rol. Bij afkoeling neemt de dichtheid nog toe en sleurt de groeiende lithosferische laag de (minder dichte) oceaankorst mee de diepte in. 

Een centraal examen is altijd een spannend moment voor leerlingen en docenten, en voor die laatste helemaal als er vragen bij zitten waarvan je zelf niet zeker weet of je ze kan uitleggen. Wat dat betreft,  van meerdere kanten komen vragen over de examenopgave (VWO 2024 eerste tijdvak) over het vulkanisme in Auvergne (Chaîne des Puys). Dit stukje geeft een beetje toelichting bij de opgave en ook bij de opmerkingen erover in het KNAG-advies. Vooraf: eigenlijk staat een en ander al in het artikel van Marloes Pouw in geografie.nl januari 2021. Dus lees dat vooral. De examenopgave is te vinden op Examenblad, het KNAG-advies elders op deze website.

Je zou denken dat vlakke subductie, waarbij oceanische korst vlak onder het continent doorschuurt, zoals in Zuid-Amerika, te maken heeft met dichtheid en dus ouderdom van de oceanische lithosfeer. Maar Nederlandse geologen vermoeden dat vlakke subductie samenhangt met de vorm en ouderdom van de subductiezone zelf. 

Een beetje scheikunde om uit te leggen waarom de oceanische plaat zwaarder is dan de continentale. En om en passant de samenstelling van een granieten aanrechtblad te duiden.

Als je ziet hoeveel tijd leerlingen digitaal doorbrengen, kun je je afvragen wat je daar als leraar nog aan toe te voegen hebt. Maar digital natives zijn een mythe: jongere generaties blijken niet aantoonbaar digitaal kundiger dan oudere. Juist die combinatie (niet bijzonder kundig, wel veelvuldig blootgesteld) maakt het superbelangrijk aan digitale geletterdheid te werken. Dat kan ook bij aardrijkskunde.

Aan de hand van magnetische velden uit heden en verleden kun je nagaan waar gesteente ooit ontstaan is. Want die velden variëren door de tijd heen; de magnetische noord- en zuidpool zijn zelfs herhaaldelijk omgedraaid. 

Zo’n 80% van het gas dat vrijkwam bij de uitbarsting van de Geldingadalir op IJsland bestond uit water. Waar komt al dat water vandaan?

Uit de rubriek ‘Vraag het de geoloog’ blijkt wel dat plaattektoniek een pittig onderwerp is om te behandelen in de klas. Bernd Andeweg schreef er regelmatig over in Geografie. En Douwe en Lars van Hinsbergen legden in april 2021 uit dat lesmethoden en examensyllabi nog niet in de pas lopen met de huidige wetenschappelijke kennis erover. Er is nu een geoanimatie die de structuur en processen in de mantel helder verbeeldt volgens de moderne inzichten.