In een nieuwe reeks bespreekt Geografie ontwikkelingen in krimp- en groeiregio’s.

Uitzicht vanaf een heuveltop over glooiende weiden gescheiden door heggen, hier en daar een boompartij en in de verte leigrijze rijtjeshuizen. Het is een iconisch beeld waarvan je meteen weet: dit is ergens in Groot-Brittannië. Of Britse steden mooi zijn, is een kwestie van smaak, maar de eilanders weten wel hoe ze de scheiding tussen stad en land moeten bewaren.

Bij het bezoeken van een populaire bestemming is het moeilijk te ontsnappen aan rituelen die eraan herinneren dat je een toerist bent. In de rij voor een bezienswaardigheid. Om andere toeristen heen fotograferen, of zelf in de weg staan als een medebezoeker bezig is dat ene plaatje te schieten.

Welk land is dichter bevolkt, Nederland of Spanje? Het lijkt een uitgemaakte zaak. Nederland heeft immers meer inwoners per vierkante kilometer. Toch valt er ook iets te zeggen voor Spanje. Dat is goed te zien op een kaart die de bevolkingsdichtheid van elke vierkante kilometer weergeeft. Als geheel is Spanje minder dichtbevolkt, omdat er meer lege natuur is. Maar waar mensen wonen, zitten ze dichter op elkaar.

Bij de verkiezingen voor het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden – dat samen met de Senaat de volksvertegenwoordiging, het Congres, vormt – zijn de kiezers ingedeeld in 435 kiesdistricten. De winnaar in elk district krijgt een zetel in Washington. Het gaat bij deze verkiezingen dus om gebieden en niet om het totale aantal stemmen, net als bij de presidentsverkiezingen. Amerikanen houden blijkbaar van politiek met een geografisch tintje. Over de kiesdistrictenBij de verkiezingen voor het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden – dat samen met de Senaat de volksvertegenwoordiging, het Congres, vormt – zijn de kiezers ingedeeld in 435 kiesdistricten. De winnaar in elk district krijgt een zetel in Washington. Het gaat bij deze verkiezingen dus om gebieden en niet om het totale aantal stemmen, net als bij de presidentsverkiezingen. Amerikanen houden blijkbaar van politiek met een geografisch tintje. 

De kloof is opeens niet meer weg te denken uit het debat. We raken niet uitgepraat over de verschillen tussen stad en land, arm en rijk, volk en elite. Ook op kaarten is er een groeiende belangstelling voor kloven te zien. Op internet is een trend aan de gang waarbij mensen zelfgemaakte kaarten plaatsen op populaire sites als Reddit. Het zijn steeds meerdere kaartjes bij elkaar waarop een land of regio is verdeeld langs simpele scheidslijnen: hier wonen rustige types en hier druktemakers; hier eten ze graan en hier rijst; hier komen toeristen, hier niet.

Bij het woord Noordpool denk je al snel aan een vast punt met daaromheen een verstilde witte wereld. Niets is minder waar. Deze kaart uit de Canadian Geographic (maart 2017) laat goed zien hoe veranderlijk het gebied is.

Deze kaart van de Randstad levert een bekend beeld op. De vier grote steden horen bij de ene groep (geel) en de meeste andere gemeenten bij de andere (groen). Dan moet het wel iets met groei te maken hebben, denk je al snel.

In de tv-serie Nederland van Boven was een paar jaar geleden ‘De dag van de meeuw’ te zien, over een meeuwenmoeder op Texel die ’s ochtends naar Amsterdam vliegt om daar uit vuilnisbakken in het centrum te snacken en ’s middags via de Noordzee weer terugkeert naar haar jongen. Wie het filmpje eenmaal heeft gezien, kijkt nooit meer hetzelfde naar een meeuw. Dieren leveren bijzondere kaarten op.

Geuren en geluiden bepalen voor een groot deel de manier waarop we een plek ervaren. Je kunt ze ook prima in kaart brengen.