Een schop in Donalds rug
Bij de verkiezingen voor het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden – dat samen met de Senaat de volksvertegenwoordiging, het Congres, vormt – zijn de kiezers ingedeeld in 435 kiesdistricten. De winnaar in elk district krijgt een zetel in Washington. Het gaat bij deze verkiezingen dus om gebieden en niet om het totale aantal stemmen, net als bij de presidentsverkiezingen. Amerikanen houden blijkbaar van politiek met een geografisch tintje.
Over de kiesdistricten is een eindeloze discussie gaande. Over hun vorm, om precies te zijn. Die is soms onbegrijpelijk grillig en willekeurig, alsof iemand koffie op de kaart heeft gemorst. Een mooi voorbeeld is kiesdistrict 7 in en rond Philadelphia, de grootste stad in de staat Pennsylvania. Het heeft als bijnaam ‘Goofy kicking Donald Duck in the back’ (figuur 1). Als je goed kijkt, kun je zien waarom. De gewoonte om kiesdistricten opzettelijk een rare vorm te geven, een praktijk die gerrymandering wordt genoemd, dateert al uit het begin van de 19e eeuw. De Amerikaanse wet schrijft voor dat kiesdistricten een gelijke omvang moeten hebben. Op dit moment ligt de grens op ruim 700.000 inwoners. Maar over de vorm die ze moeten hebben, zijn de regels vager. Daardoor is het ontwerpen van kiesdistricten al twee eeuwen onderdeel van het politieke machtsspel tussen de Democraten en de Republikeinen. Door de grenzen te manipuleren kan de partij die aan de macht is, zichzelf bevoordelen. Je kunt de kiesdistricten zo samenstellen dat je eigen achterban in zo veel mogelijk districten een (kleine) meerderheid vormt. Zo win je een maximaal aantal districtszetels met een minimale meerderheid (figuur 2A). Het is ook mogelijk om met een minderheid aan stemmen toch de meerderheid van de zetels te winnen in een staat of regio (figuur 2B).
Dat laatste gebeurde in Pennsylvania. In 2012 wonnen de Democraten daar slechts 5 van de 18 zetels bij de congresverkiezingen, terwijl ze 51 procent van de stemmen haalden. In februari oordeelde de hoogste rechter in Pennsylvania dat de kieskaart moet worden veranderd, en niet mag worden gebruikt voor de verkiezingen in november van dit jaar. Volgens de rechter is het duidelijk dat grenzen zoals die van kiesdistrict 7 uitsluitend zijn bedoeld om de Republikeinen te bevoordelen, door zo veel mogelijk Democratische kiezers onder te brengen in zo weinig mogelijk kiesdistricten. Er moet een nieuwe kieskaart in Pennsylvania komen die eenvoudiger is en minder verbrokkeld. De uitspraak wordt gezien als een overwinning voor de Democratische partij. Die heeft over het algemeen het meest last van gerrymandering, omdat haar kiezers sterker zijn geconcentreerd in steden, waar het manipuleren van grenzen een groter aantal kiezers treft dan in landelijk gebied. De strijd in Pennsylvania lijkt echter nog niet gestreden. President Donald Trump riep zijn partijgenoten via Twitter op de uitspraak aan te vechten. ‘Your Original (de oude kieskaart, MdJ) was correct! Don’t let the Dems take elections away from you so that they can raise taxes & waste money.’
MEER LEZEN?