Hoe de tiendwetering verdween uit de Krimpenerwaard

Wie op de topografische kaart van de Krimpenerwaard kijkt, vindt slechts eenmaal de naam ‘tiendwetering’. Watergangen die op oudere kaarten ook zo heetten, bestaan nog steeds, maar hun namen zijn veranderd. Hoe zit dat precies?

Om te beginnen: in heel Nederland waren er waarschijnlijk nooit meer dan elf tiendweteringen: negen in de Krimpenerwaard, allemaal in ontginningen in de buurt van Stolwijk, en twee in de Alblasserwaard. Op recente topografische kaarten staan er nog drie: een in de polder Zuidbroek in de Krimpenerwaard en twee in de Alblasserwaard. Daarvan stond er één al op de kaart Het Hooge Heemraadschap vande Crimpenerwaard van Douw en Leupenius uit 1683 (figuur 1 boven).

Tiendweteringen waren bedoeld voor een betere afwatering van veenontginningen. Met datzelfde doel werden al in de 13e en 14e eeuw in talrijke andere ontginningen en polders weteringen aangelegd. Van een veldwetering bij Lopik wordt het ontstaan zelfs gesteld op 1155. Mogelijk zijn de tiendweteringen in de Krimpener- en Alblasserwaard ook al zo oud; de vroegste vermelding die ik vond, komt voor in een document uit 1439. Maar de wisselende naamgeving maakt het tot een zoekplaatje. Wat zit hier achter?