Kleine beekjes, grote gevolgen

Terugschrijdende erosie

Als kind speelde ik graag aan het strand. Het leukst was dat bij laagwater: de zee had zich teruggetrokken, maar het zand was nog nat. Ideaal om ‘waterwerken’ uit te voeren. Bijna altijd stroomde er vanuit plaatselijke ondiepten water naar zee. Het strand was daar net een waterloopkundig laboratorium. Mijn eerste kennismaking met het voortdurend veranderen van de stroming en… terugschrijdende erosie.

Bij laagwater is het Noordzeestrand in tweeën verdeeld: een droog stuk en nabij de zee een nat stuk, met op veel plaatsen parallel aan de kust een zwin, een verdieping achter een iets hoger liggende rug (strandbank), waar het water meebeweegt met het tij. Terwijl het zeeniveau bij afgaand tij op het natte strand verder daalt, stroomt het zeewater tussen de zandkorrels weg en vormt korte ‘riviertjes’ die naar zee of naar het zwin stromen. Doordat hoger op het natte strand het zand nog steeds verzadigd is met water, brokkelen geleidelijk de oevers van die stroompjes af. Dat gebeurt ook aan het begin, bij de ‘bron’. En dit laatste heeft het meeste effect: het riviertje verplaatst zich geleidelijk ‘omhoog’ in de richting van het droge strand en wordt steeds langer. Voor dit haast onopvallende proces van geleidelijk stroomopwaartse verschuiving van het punt waar de stroming begint, is een mooie geologische term bedacht: terugschrijdende erosie. Dit proces voltrekt zich niet alleen op het strand, maar ook hoog in de bergen.