Samen sterk, dat is de kunst

Aanleg, inrichting en beheer van recreatiegebieden waren lang de zorg van de overheid. Vanwege de bezuinigingen wordt lokale ondernemers en recreanten nu gevraagd mee te werken. Dat vereist wel regie.

Veel recreatiegebieden in Nederland zijn niet meer toegesneden op de veranderende vraag. Gemiddeld besteden we minder tijd aan recreatie, maar we verwachten wel kwalitatief hoogwaardige voorzieningen en dienstverlening. Nu er minder geld beschikbaar is, gaan recreatieschappen en andere terreinbeheerders in Nederland op zoek naar verdienmodellen waarin burger initiatief en ondernemerschap een grotere rol spelen.

Gravenbol, een gebied voor oever- en waterrecreatie in de uiterwaarden van de Lek bij Wijk bij Duurstede, laat zien dat dit mogelijk is. Vanwege bezuinigingen zag het recreatieschap zich in 2012 gedwongen het recreatiegebied te sluiten. De bewonersgroep Wijk Nog Leuker wist dit te voorkomen. Ze kwam met de gemeente, de provincie en het recreatieschap overeen dat vrijwilligers het beheer op zich nemen en de provincie Utrecht het eerste jaar garant staat, zodat de stichting de tijd krijgt een kostenneutrale exploitatie op te zetten. Dit jaar is ‘Gravenbol Nieuwe Stijl’ van start gegaan.

Het Brielse meer

Is zo’n scenario ook elders haalbaar? In recreatiegebied het Brielse Meer, dat deel uitmaakt van Recreatieschap Voorne-Putten-Rozenburg, zijn vanwege de bezuinigingen al bankjes en steigers verwijderd, toiletgebouwen gesloten en wordt het groenonderhoud beperkt. Diverse partijen zoeken naar manieren om het verval te beperken. Een onderzoek onder 270 recreanten en ondernemers maakt duidelijk dat zij zich betrokken voelen bij het gebied. Zelfs financiële bijdragen in vorm van entree of een ligplaatstarief vinden velen acceptabel, op voorwaarde dat het geld besteed wordt aan tastbare verbeteringen in het gebied. Er blijkt veel minder animo te bestaan onder recreanten en ondernemers om de verantwoordelijkheid voor het onderhoud over te nemen van het waterschap.

Afstand

Wat de participatie in de weg staat, is het gebrek aan kennis. Veel ondervraagden (recreanten, ondernemers en leden van lokale verenigingen) hebben nog nooit nagedacht over de kosten van beheer. Vaak denken ze dat onderhoud neerkomt op ‘hier en daar grasmaaien en prullenbakken legen’. Terwijl de gemiddelde kosten voor beheer van groengebieden in Nederland jaarlijks al gauw zo’n 1500-3000 euro per hectare bedragen. Bijna de helft van de recreanten weet niet dat er minder geld is voor deze taken. En 57 procent zegt ook nooit gevraagd te zijn om een handje te helpen. Er is afstand tussen het waterschap, de recreanten, de ondernemers en Groenservice Zuid-Nederland, de uitvoerende organisatie. Ondernemers vinden de besluitvormingsprocedures te omslachtig waardoor goede ideeën op de plank blijven liggen, en Groenservice Zuid-Holland begrijpt niet waarom ondernemers onderling zo weinig samenwerken en elkaar zien als concurrenten in plaats van partners.

De kans op participatie van recreanten en ondernemers is het grootst als mensen elkaar kennen. Vooral het actief betrekken van (sport-) verenigingen lijkt succesvol. Zo riep de regionale duikvereniging van het Brielse Meer haar leden op samen het vuil van de bodem van het meer te halen. Veel duikers waren bereid hieraan mee te werken, en ook de plaatselijke zeilverenigingen sloten zich aan. Eén middagje werk, een hele zomer plezier. Zoiets vraagt vooral regie: nodig mensen uit voor klant-en-klare groepsactiviteiten, waarbij ze meewerken aan een zichtbaar en te realiseren doel. Dat kan bijvoorbeeld via social media.

Ook ondernemers zijn eerder bereid hun handen uit de mouwen te steken als anderen dit ook doen. Rond het Brielse Meer hebben ze elkaar nog niet gevonden. Samen sterk staan voor het recreatieve aanbod van het gebied, dat is de kunst. Ook hier is het zaak de krachten te bundelen en samen met de bestuurlijke en uitvoerende organisaties een heldere visie te formuleren en acties op te zetten. Het recreatieschap kan daarin een actieve rol vervullen. 

Fleur van der Zandt verrichtte dit onderzoek in het kader van haar afstudeeropdracht/masterscriptie voor de master Urban and Cultural Geography aan de Radboud Universiteit. Het onderzoek is tot stand gekomen in samenwerking met Bureau Buiten en Groenservice Zuid-Holland.