Wat doen rechts-nationalisten in Brussel?

Rechts-populistische partijen proberen samen een vuist te maken tegen het verraderlijke Brussel. Farage, Le Pen, Salvini en Baudet dromen van zetelwinst tijdens de Europese verkiezingen om het systeem van binnenuit aan te vallen. Hoe maken ze samen een vuist en hoe willen ze de EU veranderen?

Nationalisten aller landen verenigt u!

Sarah de Lange (UvA) promoveerde op rechts-populistische partijen in Europa. Zij stelt op BNR Nieuwsradio dat er in het parlement momenteel drie eurosceptische stromingen zijn. Van meer gematigd naar extremer zijn er als eerste de conservatieven, waar Baudet zich bij wil aansluiten, de ACRE. Daarnaast is er nog een chauvinistische groep, waar bijvoorbeeld Salvini uit Italië in zit, genaamd de ENF. Hier heeft de PVV zich bij aangesloten. Als laatste is er nog de extreemrechtse groep, met bijvoorbeeld ‘Golden Dawn’ uit Griekenland, waar geen enkele Nederlandse partij bij is aangesloten.

De middelste groep, ENF, is de grootste. Er wordt naarstig gezocht naar nog meer nationale partijen die zich bij deze Europese partij willen aansluiten. In 2014 groeide deze groep van 20 naar 30 procent binnen het Europees Parlement. Naast de PVV zitten er in deze groep ook bijvoorbeeld Front National (inmiddels Reamblissement National, Frankrijk), FPÖ (Oostenrijk), Lega (Italië) en Vlaams Belang (België). De rechts-nationalistische Finnen, Zweden en Denen hebben zich nog niet aangesloten bij dit blok.

Er is heel wat verdeeldheid binnen deze partijen van ENF als het gaat over drie thema’s. Ten eerste de relatie met Rusland, waarbij de rechts-populisten in Polen door de geschiedenis met het land een hele andere houding hebben dan hun ideologische vrienden in Zuid- en West-Europa. Ten tweede loopt het economisch beleid uiteen: ongeveer de helft van de partijen wil meer marktwerking terwijl anderen juist een socialistisch beleid nastreven. Zo vindt de FPÖ dat Lega (Italië) teveel geld uitgeeft. Ten derde zijn er grote verschillen als het gaat om uittreding. Wilders wenst een Nexit, terwijl Le Pen (Frankrijk) is bijgedraaid en niet meer uit de Europese Unie hoeft. Le Pens intentie is nu om de Europese Unie van binnenuit hervormen. Het wordt dus nog een hele opgave om de neuzen op deze drie belangrijke thema’s dezelfde kant op te krijgen

Paard van Troje

De vraag blijft nog: wat betekent dat hervormen van binnenuit? Meer macht naar de landen zelf en minder naar Brussel. Wat betekent dat in de praktijk? Sarah de Lange (UvA) stelt dat deze partijen niet zo actief zijn in het Europees Parlement. In Brussel wordt beleid gemaakt in commissies. De rapporteur vat samen wat er is besproken en legt dat voor aan het parlement. De Lange observeert dat rechts-nationalistische partijen in dat proces nauwelijks meedoen. Wat ze wel doen is speeches geven en stemmen. Als zij stemmen, stemmen ze dus ook vaak tegen, omdat ze niet betrokken zijn geweest bij de totstandkoming van het voorstel. Echter is de aanwezigheid van deze Europarlementariërs relatief laag. Hierdoor is het effect van hun tegenstem gering. De speeches en het stemmen zijn volgens De Lange met name bedoeld om in het thuisland te laten zien waar men voor staat.

Echter lijkt dat deze verkiezingen minder goed te lukken dan eerdere peilingen deden vermoeden.  Toen de vluchtelingencrisis op haar hoogtepunt was, stonden deze partijen er erg goed voor. Inmiddels lijkt het erop dat migratie niet meer het belangrijkste thema zal worden. 

Baudet en de Torries

Volgens De Lange is ‘nationale geloofwaardigheid’ de grote reden waarom Baudet’s FvD zich niet heeft gevoegd bij bovengenoemd pact. Net als Denen, Finnen en Zweden hebben ze zich niet laten verleiden door de ‘Europese patriotten’. Namelijk de nationale geloofwaardigheid. In plaats van zich te voegen in het superpact, kiest Baudet voor de wat mildere fractie met onder andere de Britse conservatieven, de ECR. Bij Nederlandse politici is dit een meer gerespecteerde groep dan de overige twee rechts-populistische Europese partijen. Overigens is de ECR ook de derde partij in het Europees Parlement op dit moment.

Net als de ENF, is ook deze groep volgens De Lange niet de meest coherente van het Europees Parlement. Over de Brexit zijn de Britse conservatieven, ook wel de Torries genoemd, hopeloos verdeeld, terwijl in Nederland Forum voor Democratie hier even goed last van heeft. Derk Jan Eppink, lijsttrekker FvD, was in zijn eerdere boeken een voorstander voor het hervormen van de Europese Unie, in plaats van afschaffen. Hij is echter ook veranderd van standpunt. Tijdens het BNR-debat over de Europese verkiezingen stelt Eppink dat de Nexit niet morgen moet gebeuren, maar zegt wel duidelijk tegen een ever closer union te zijn. De meeste Nederlanders lijken dat niet te willen, meer dan driekwart wil in de EU blijven. Eppink zei in een interview in de Volkskrant dat dat voorspellingen zijn die er meestal naast zitten. Daarom wil Eppink vooral voorstellen blokkeren die beslissingsmacht naar Brussel overhevelen.

De ECR gebruikt het Europarlement minder als platform voor nationaal gewin: ze wonen zittingen vaker bij en nemen vaker deel aan commissies die beleid maken. Hardliners binnen de Torries zien het Europees Project als damage maximasation en stemmen dus tegen alle voorstellen om Brussel sterker te maken. Andere Torries beschouwen Brussel niet als het grote kwaad en zijn gewillig om mee te denken over een bestuursvorm die wel voor hen werkt. Mocht FvD een zetel bemachtigen, dan is het vooralsnog onduidelijk welk kamp binnen het ECR zij kiezen.

Eurosceptische politici in Brussel spreken niet met één stem, ze zijn verdeeld in verschillende partijen. Binnen deze partijen is het ook niet altijd duidelijk welke koers er gevaren moet worden. Het ‘veranderen van het systeem’ komt vooral neer op het tegenstemmen en dus blokkeren van voorstellen, waardoor Brussel blijft zoals het is, terwijl de huidige status quo door geen enkele partij wordt omarmd.