Gateway Arch Park, Saint Louis (Missouri)

In 1764 stichtten de Fransen op een gunstige plek aan de Mississippi en dicht bij de monding van de Missouri-rivier Saint Louis. De stad zou lange tijd een belangrijke rol spelen in de pelshandel. De Frans-Amerikaanse bezittingen tussen de Grote Meren en New Orleans lagen aanvankelijk ver van de Britse koloniën aan de Oostkust. Na de succesvolle doorkruising van de Appalachen (zoals bij Cumberland Gap, zie Geografie april 2019), schoof het ‘Britse’ kolonisatiefront snel op in westelijke richting en werden de latere staten Alabama, Indiana, Iowa, Kentucky, Mississippi, Ohio en Tennessee bezet. Gaandeweg beseften de Fransen dat hun posities in het centrale deel van Noord-Amerika uiteindelijk onhoudbaar zouden zijn. Toen Napoleon, die geld nodig had voor de oorlogsvoering in Europa, in 1803 de Franse bezittingen te koop aanbood, gingen de Verenigde Staten van Amerika daar direct op in. Door de aankoop – later bekend als de Louisiana Purchase – zou het territorium van de VS zelfs verdubbelen. 

Saint Louis, ooit gelegen aan de verste periferie van de sedentaire bewoning in Amerika, speelde een opvallende rol in de kolonisatie van het westen. De stad afficheerde zich als ‘Gateway to the West’, een benaming die overigens ook wordt geclaimd door onder andere Kansas City (Kansas) en Omaha (Nevada). De groeiende betekenis van Saint Louis als handels- en kolonisatiecentrum ging zelfs zo ver dat serieuze pogingen werden ondernomen om het uit te roepen tot de nieuwe hoofdstad van het land. 

Terra incognita 

Het nieuw verworven gebied, dat nog geruime tijd werd aangeduid als Louisiana Territorium, was terra incognita voor de kolonisten. Geen wonder dat president Jefferson een expeditie uitrustte om het uitgestrekte gebied te verkennen en zo goed mogelijk in kaart te brengen: de militaire expeditie van Lewis & Clark (1804-1806) van het voor deze reis opgerichte Army Corps of Discovery. Zij bereisden en karteerden grote delen van het nieuwe territorium en sloten verdragen met de hoofden van inheemse groepen over de toekomstige occupatie. Het duurde niet lang voor de eerste huifkaravanen vanuit Saint Louis het ‘nieuwe land’ introkken, begeleid door jagers, pelshandelaren en andere pioniers die daar al eerder waren geweest. En later, met de komst van spoorlijnen, kwam het kolonisatieproces in een versnelling en werd het massaler. 

Monument 

Tijdens de crisis van de jaren 1930 met grote werkeloosheid kwam het idee op om de grote trek westwaarts te herdenken met een monument. Het plan, dat later vertaald zou worden in de Gateway Arch, maakte deel uit van een urban renewal project, dat onder andere voorzag in de sloop van talrijke verkrotte huizen in het stadscentrum, waar hoofdzakelijk zwarten woonden. In de woorden van James Baldwin veranderde de urban renewal zonder veel consideratie in negro removal. De Gateway Arch, een ontwerp van de Fins-Amerikaanse architect Saarinen, is opgetrokken in staal en beton, 192 meter breed en 192 meter hoog en bepaalt nu in hoge mate de skyline van de stad aan de rivier. Samen met het Museum of Westward Expansion biedt het een fraai symbolisch landschap, dat de Amerikaanse pioniersgeest reflecteert en tot de topattracties van de VS behoort. Toch is en blijft het opmerkelijk dat de gebruikelijke propaganda amper melding maakt van de gedeeltelijke verdrijving van de zwarte bevolking uit de binnenstad, noch van het sinistere lot dat de inheemse bevolking onderging toen vele nieuwkomers (‘Go West, Young Men’) zich gewapenderhand in de nieuwe, opengelegde gebieden vestigden.

In 2018 bracht Arjen van Veelen een fascinerend, deels onthutsend boek uit, Amerikanen lopen niet. Leven in het hart van de VS, met korte stukken over Saint Louis en omgeving. 

BRONNEN

• Campbell, T. 2015. The Gateway Arch: a Biography. Newhaven: Yale University Press. 
• Fausz, J.F. 2011. St. Louis. First City of the New West. Mt. Pleasant: Acadia Publishing and The History Press. 
• Lossos, D.A. 2005. St. Louis. Mt. Pleasant: Acadia Publishing and The History Press. 
• Meinig, D.W. 1988. The Shaping of America. A Geographical Perspective on 500 Years of History. Volume 3: Transcontinental America, 1850-1915. New Haven (CT): Yale University Press, 
• Pater, B. de & O. Verkoren (red.) 2007. Noord-Amerika. Een geografie van de Verenigde Staten en Canada. Assen, Van Gorcum.