Trends in fysisch-geografisch onderzoek

De fysische geografie in Nederland heeft zich de afgelopen decennia stormachtig ontplooid. Wat zijn de voornaamste ontwikkelingen in het vakgebied?

Meten is weten

Drones, terrestrische laserscanners, grote schaalmodellen, luminescentiedateringen: de hedendaagse fysisch geograaf beschikt over een arsenaal aan technieken waarvan voorgangers niet eens konden dromen. We duiken hier wat dieper in de mogelijkheden.

Klimmen is hot – in speciale hallen, maar ook buiten, op kliffen en rotswanden. Vaak zijn dat kwetsbare ecosystemen. Met fotogrammetrie is de ecologische impact van klimactiviteiten goed te meten. We gingen op veldwerk in het veel bezochte Frankenjura in Zuidoost-Duitsland.

Drones zijn populair speelgoed, maar in de wetenschap ook een waardevol hulpmiddel. De apparaten die je nu in de winkels vindt, zijn licht, goedkoop, makkelijk te bedienen en flexibel inzetbaar. Voorzien van camera’s of andere sensoren leveren ze unieke informatie op. 

Al meer dan 25 jaar verzorgt het departement Fysische Geografie van de Universiteit Utrecht een veldwerk in de Voor-Alpen in Zuidoost-Frankrijk. De studenten leren hoe zij op basis van systematische veldwaarnemingen een geologische en geomorfologische kaart kunnen maken.

De kans op een ongeluk met radioactief materiaal in Nederland is niet groot, maar wel reeël. We hebben een nationaal netwerk om vrijgekomen straling te meten. Maar wanneer sla je alarm en ga je over tot een ingrijpende evacuatie? Naast modellen voor emissie, weersvoorspelling en atmosferische verspreiding van radioactieve stoffen helpt geografische kennis hierbij.

Geografische kennis kan mensenlevens redden. De KNAG Onderwijsdag op 7 december gaat over het gebruik van ruimtelijke informatie bij risicobeheersing en rampenbestrijding. Steven de Jong bijt in deze Geografie het spits af met een bijdrage over aardobservatie en ruimtelijk dynamisch modelleren om de overstroming van rivieren te voorspellen.

Een special over de Rijn kan letterlijk alle kanten opgaan. Naar de bron en dwars door het omvangrijke stroom gebied dat delen van maar liefst negen landen beslaat. Met een duik in de geologische geschiedenis, waarbij de Rijn haar loop vele malen verlegde en dat nu nog zou doen als we haar niet hadden ingesnoerd met kribben, dijken, sluizen en kanalen. Anno 2010 krijgt de Rijn weer meer ruimte, in verband met hoogwaterbeheer, maar ook om het zwaar beproefde ecosysteem enigszins te herstellen.