Steeds meer mensen uiten hun bezorgdheid over klimaatverandering. Toch is er geen consensus. Er wordt veel gediscussieerd over de invloed van de mens en over het nut van klimaatmaatregelen. Daarbij draait het echter niet alleen om kennis. Welke factoren beïnvloeden het denken over klimaatverandering van scholieren en wat kun je daarmee als AK-docent?
Sinds het rapport Grenzen aan de groei van de Club van Rome (1972) heeft het onderwijzen over en waarschuwen voor een te grote milieubelasting van de aarde de hoofden en harten van geografen gevuld. Alle lesmethodes hebben dit opgepakt en in beperkte mate is de problematiek ook opgenomen in het centraal eindexamen.
Betekenisvol leren en creatief, kritisch en oplossingsgericht denken: waar kun je dat beter oefenen dan in real life, tijdens veldwerk in de eigen omgeving. Aanstaande AK-docenten experimenteerden met Design Based Education en ontwikkelden concrete ideeën voor krimpend en vergrijzend Heerlen. Met wat extra handvatten is dat ook prima te organiseren in het voortgezet onderwijs.
Als je vrijwel altijd in dezelfde omgeving fietst, zie je het landschap in de loop van de jaren langzaam veranderen. Een nieuw plukje woningen, een nieuwe kas. Voor de argeloze toeschouwer zijn het nauwelijks zichtbare toevoegingen of vervangingen. Maar voor de fietser die met een ijzeren regelmaat zijn rondjes rijdt, blijft niets onzichtbaar. Hij ziet alles. Af en toe verandert het landschap fundamenteel. Het aanzicht zal nooit meer hetzelfde zijn. Soms doet dat pijn, soms wordt er iets moois toegevoegd.
Nog altijd verzorgen postboten een deel van het vervoer van en naar afgelegen plekken. Maar hun aantal slinkt, omdat steeds meer bewoners wegtrekken en de luchtverbindingen beter worden. Dolph Kessler legt de laatste postboten vast op de foto. Zoals de Sarfaq Ittuk, die langs de westkust van Groenland vaart.
Het was zomaar een opmerking die Jan Willem van Eck opving vanuit een groepje studenten: wat een waardeloze kaart! De opdracht: beoordeel deze kaarten, bijvoorbeeld op basis van kleurgebruik en het gebruik van cartografische grammatica. Geen waardeloze opmerking van de studenten, want het is er juist een die je aan het denken kan zetten. Bestaat een kaart zonder waarde?
In de 17e eeuw ontstond aan de oostkust van Amerika, tussen het huidige New Hampshire en South Carolina, een strook van Britse koloniën, opgebouwd uit losse Britse gebiedjes. Deze ontwikkelde zich tot een bloeiende zone, met een snelle bevolkingsgroei en dito verstedelijking. Daarnaast bleef er een grote vraag naar nieuwe landbouwgronden voor de kolonisten, vooral door de toenemende immigratie. Vandaar dat de grens van het ‘Britse gebied’ vanuit de kuststrook opschoof naar de voetheuvels aan de oostkant van de Appalachen. Daar hield het op: de bergen vormden een onoverkomelijke barrière en erachter heersten de Fransen en de Cherokees en Shawnees met wie zij zich hadden geassocieerd. De French and Indian War (1754- 1763) maakte daar een einde aan en verdreef de inheemse volkeren naar verder weggelegen gebieden in het westen, shoving the Indians out of the way, zoals dat heette.
Als fietser rijd je door de mooiste landschappen. Maar je komt ook op heel lelijke plekken. Zelfs in de Savoie, in de majestueuze Franse Alpen. Want wat de Fransen daarboven aan skidorpen hebben gebouwd, daar lusten de honden geen brood van. Een welstandscommissie lijkt er te ontbreken.
Dat de klimaatverandering een serieus probleem is, daarvan zijn veel leerlingen zichtbaar doordrongen. Ook de actiebereidheid is groot, getuige de demonstratie in Den Haag begin februari. Maar hoe staan ze tegenover klimaatmaatregelen en misschien nog wel belangrijker, zijn ze ook van plan zelf iets in te leveren?
Vorst heeft effecten op het landschap en laat soms kunstachtige verschijnselen achter. Fysisch geograaf Anke van der Geest maakte prachtige foto's van deze natuurkunst.
