Denken vanuit perspectieven

Mile wide, inch deep… Aardrijkskunde heeft met heel wat vooroordelen te kampen. Onterecht, want het huidige curriculum is verre van oppervlakkig. Het vak houdt zich bezig met complexe vraagstukken, zoals klimaatverandering, hazard management en ongelijkheid. Maar hoe krijg je leerlingen zover daar gemotiveerd in te duiken? 

In het najaar verscheen eindelijk een populairwetenschappelijk boek over het klimaat van het verleden. In Our Fragile Moment laat de Amerikaanse klimaatwetenschapper Michael Mann zien dat onze beschaving zich mede heeft kunnen ontwikkelen dankzij een bijzonder stabiel klimaat in de afgelopen zesduizend jaar, ons broze moment. Vervolgens gebruikt hij 4,5 miljard jaar klimaatgeschiedenis om zichtbaar te maken wat ons te wachten staat bij geen, huidig en extra klimaatbeleid. Zijn boodschap is dat we niet te laat zijn, maar nu wel moeten doorpakken.

Met veel afbeeldingen voor in de klas

Het succes van de Atlas van de wereldgeschiedenis van Christian Grataloup (zie Geografie-2021-5) blijkt het begin van een reeks. Eind vorig jaar verscheen de Nederlandse editie van de Atlas historique de la Terre. Centraal staat de verandering van de aarde, met een overweldigende hoeveelheid onderwerpen, vervat in verrassende kaarten. De insteek is ‘historique’, maar ze zijn prima te gebruiken bij AK. 

Kunnen we ondanks de coronacrisis toch op vakantie deze zomer? Waar wel en niet? Welke grenzen kunnen we over? Wat zijn de gevolgen van reisbeperkingen voor ons en anderen? Geografie gaat over gebieden, grenzen en relaties. Het leert over grenzen heen kijken. Dat vereist wel enige training. Maar hoe train je dat?

Het is een vermoeiende klim: anderhalf uur stijgen, maar dan, om de volgende bocht, ontvouwt zich een grandioos uitzicht. Ik kijk recht in een diepe komvormige laagte aan drie kanten omringd door steile, bijna loodrechte wanden onder een hoog oprijzende bergkam bekroond met scherpe wit besneeuwde toppen.

In Geografie juni 2014 maakten Ilse van Liempt en Gery Nijenhuis ons attent op een aantal stripverhalen over oorlog, vluchtelingen en asielbeleid, die zich goed leenden voor gebruik in de klas. De onlangs verschenen graphic novel Dagen van zand van Aimee de Jongh speelt in de jaren 1930, maar een parallel met hedendaagse thema’s is zeker te trekken.

In oktober 2023 ondernam een groep aardrijkskundedocenten een studiereis naar Brazilië. In 2025 staat weer een excursie op de rol, die aansluit bij de eindtermen havo en vwo. Dit keer ligt de nadruk op de deelstaat Minas Gerais en initiatieven voor verduurzaming van de mijnbouw, landbouw, industrie en transport. Nederland is daar op diverse manieren bij betrokken.

Eind juni nam Geert van den Berg na 35 jaar afscheid van het onderwijs. Als redacteur bij de Geografenkrant (een voorloper van Geografie), voorzitter van de KNAG-afdeling onderwijs, lerarenopleider bij InHolland en de Hogeschool van Amsterdam, medeauteur en eindredacteur van het Handboek Vakdidactiek Aardrijkskunde en de methode BuiteNLand droeg hij in belangrijke mate bij aan de ontwikkeling van de schoolaardrijkskunde. Welke ideeën over goed AK-onderwijs levert deze rijke ervaring op?

In 1880 vertrok een Nederlandse poolschoener richting het hoge noorden met als doel Nova Zembla. Veertien bemanningsleden op een houten zeilschip. Een van hen was kunstschilder Louis Apol. De ruim tweehonderd tekeningen die hij maakte, bleken van grote waarde voor zowel de Nederlandsche geschiedenis als wetenschap en cultuur. 

‘Natuur’ en natuurlijke elementen laten zich niet zomaar beperken tot de zorgvuldig beheerde natuurgebieden in handen van Nederlandse natuurorganisaties. Wat maakt natuur ‘natuur’, is agrarische grond natuur, en hoe zou je natuur moeten beheren?