Proeftuin voor betrokkenheid

Al direct na de aftrap van de profielwerkstukken dienden de eerste leerlingen zich aan met hun plannen. Ik was reuze benieuwd, maar het bleek toch weer de bekende riedel: vulkanen, aardbevingen, klimaatverandering enzovoorts. Dit moest anders, maar hoe? Het antwoord vond ik in de guerrillageografie.

De Utrechtse vakgroep Fysische Geografie is wereldwijd de beste, volgens het Center for World University Rankings. Het onderzoek naar processen aan het aardoppervlak en wereldwijde watervoorraden is van groot belang, zeker in deze tijd van klimaatverandering en bevolkingsgroei.

Vanaf nu kan het Wereldbodemmuseum van het bodeminformatie-instituut ISRIC in Wageningen ook virtueel worden bezocht. Het museum heeft een werelddekkende collectie bodemprofielen. Deze 3d-profielen of monolieten worden gebruikt om de bodemvorming aan bezoekers uit te leggen. Ook maken zij het belang van de bodem overal ter wereld duidelijk voor bijvoorbeeld de wereldvoedselvoorziening of de klimaatverandering, en geven zij informatie over de culturele waarde ervan.

Recente onderzoeken in Utrecht en Wageningen op basis van hydrologische simulatiemodellen lijken erop te wijzen dat de mens – meer nog dan klimaatverandering – grote invloed heeft op de ontwikkeling van droogtes in de toekomst.

Door de dooi van permafrostbodems komen gigantische koolstofvoorraden vrij. Bacteriën kunnen deze omzetten in CO2 en methaan, waardoor de klimaatopwarming de komende eeuwen enorm toeneemt.

In 1993 en 1995 steeg het waterpeil in de grote rivieren tot verontrustende hoogte. In 1995 was zelfs sprake van een bijna-ramp: een kwart miljoen mensen en één miljoen dieren moesten worden geëvacueerd. Vanwege de klimaatverandering blijft de hoogwaterproblematiek urgent. De overheid werkt aan een duurzame oplossing met Ruimte voor de Rivier.

Er is geen onderwerp waarover we zo veel praten als het weer – je hebt er immers iedere dag mee te maken. Een ideaal onderwerp dus voor in de aardrijkskundeles en een prima opstap om grotere thema’s als klimaat en klimaatverandering aan te snijden.

Meer ruimte voor actualiteit en kritische reflectie

Geografische vraagstukken bevinden zich vaak op het raakvlak van de leergebieden mens & maatschappij (m&m) en mens & natuur (m&n). Niet vreemd dus dat aardrijkskunde kerndoelen in beide leergebieden heeft. De conceptkerndoelen zijn concreter dan de huidige en bieden meer mogelijkheden actuele onderwerpen en de eigen leefomgeving in de les te verwerken. 

• Move a Lot
• Ontbossing in de Amazone
• Schaap Sieb en Ruimte voor de Rivier
• Waterwise
• Aan de slag met afval
• Woeste Wereld: overleven in noodsituaties
• Lesmateriaal over vluchtelingen

• Hoogwaterproblematiek
• NPO kennis-collectie aardrijkskunde
• Greenpeace
• De Klimaatbrigade en Climate Challenge