Art Deco District, Miami (Florida)

In 1924 vond in Parijs de Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels Moderne plaats. Deze had een grote impact op de kunst en architectuur in de jaren 1920-1940, niet alleen in Europa (België, Duitsland, Engeland, Frankrijk en Nederland) maar ook in Australië, Canada, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika. In de VS was de art-decostijl enorm populair bij zowel opdrachtgevers als architecten. Spoedig was de art-decobouw er dan ook booming. Terwijl zich in West-Europa diverse nationale stijlverschillen ontwikkelden, gebeurde dat niet in de VS. Daar ‘leende’ men het beste uit de alle Europese stijlen en combineerde dat met nieuwe bouwtechnieken en -materialen.

Art deco in de VS

De fleurige, afwisselende art-decobouw werd tijdens Grote Depressie in de jaren 1930 in Amerika als een welkom geschenk beschouwd en leidde tot een eerste golf art decogebouwen. In de periode van de New Deal, Roosevelts omvangrijke hervormingsprogramma om de VS uit het slop te trekken, speelde de Work Progress Administration (WPA) een belangrijke rol. Deze verschafte werk en inkomen aan werklozen en voerde steeds meer bouwprojecten uit in de nieuwe stijl, wat een tweede art-decogolf teweeg bracht, eind jaren 1930 – begin jaren 40 (figuur 1).

Naast woonhuizen werden ook kantoren vaak uitgevoerd in art deco, zelfs in hoogbouw zoals The Chrysler Building en The Empire State Building in New York City. Ook talloze theaters, banken, postkantoren en rechtszalen verrezen in deze stijl, evenals winkelpanden. De nationale winkelketen Kress Department Stores benoemde art deco zelfs tot huisstijl. Art deco was in de VS vooral een grootstedelijk verschijnsel en goed te zien in Boston, Chicago, Dallas/Fort Worth, Detroit, Los Angeles, New York, San Francisco en Washington DC. Het destijds veel kleinere Miami Beach behoort echter zeker óók in dit rijtje.

Miami Beach

Dankzij forse migratie uit het noordoosten was Miami aan het begin van de 20e eeuw een snelgroeiende stad, met als economische basis het zon-zee-strandtoerisme van de kapitaalkrachtigen. In 1926 werd Miami echter getroffen door een tropische storm, met honderden doden en een gigantische kaalslag. De smalle landstrip van Miami Beach was goeddeels weggevaagd.

Amerikaans ontwikkelingsoptimisme kreeg hier algauw de overhand. Langs de Ocean Boulevard verrees een nieuwe wijk, het latere Art Deco District, met woonhuizen, hotels en kantoren in de nieuwe bouwstijl, sterk vermengd met Spaanse, Italiaanse en Egyptische elementen (figuur 2). Uiteindelijk stonden in een beperkt aantal straten aan de kust zo’n vijfhonderd panden bijeen, vooral laagbouw met hier en daar een hoteltoren van tien à twaalf verdiepingen. Een feest voor het oog en al snel een toeristenattractie van formaat.

Maar tijden veranderen en nieuwe inzichten en leefstijlen kwamen op. Midden jaren 60 werd Miami’s Art Deco District gezien als ouderwets, met toenemende onderhoudsproblemen. Er werd steeds meer geknabbeld aan de randen van de wijk, waar hogere woon- en hoteltorens de plaats van art-decopanden innamen. De toekomst van het District stond op het spel.

En verder?

In de jaren 70 boekte een kleine, maar invloedrijke groep van art-decobeschermers groot succes. De meest in verval geraakte gebouwen aan de randen werden geofferd, maar in andere straten kwam het restauratie- en modernisatieproces op gang. In de jaren 80 was Miami’s Art Deco District helemaal terug van weggeweest, welhaast mooier dan ooit.

Nu, decennia later, wordt Miami’s (strand)beeld vooral bepaald door het massatoerisme, met behoefte aan méér parkeerplaatsen, party-places, hoogbouwhotels, winkels en dergelijke. En het Art Deco District, ‘een toplocatie met te weinig bouwlagen’, kreunt onder de druk van bouwkapitaal en lokale politiek. Opnieuw is de toekomst van deze unieke wijk in het geding.

In 1988 schreef Barbara Capitman, een vooraanstaande beschermengel van het Districtl: ‘What we need is a billionaire who will take the District over, impose controls and make it work’. Zo’n mecenas is helaas niet komen opdagen. Zal het Art Deco District over vijftien jaar nog bestaan? Of vormen oude ansichtkaarten dan nog slechts een vale herinnering?

BRONNEN

• Barnes, J. (1998). Florida’s Hurricane History. Chapel Hill: University of North Carolina Press.
• Bayer, P. (1999). Art Deco Architecture: Design, Decoration and Detail from the Twenties and Thirties. New York (N.Y.): Thames & Hudson.
• Breese, C. (2003). American Art Deco: Architecture and Regionalism. New York (N.Y.): W.W Norton & Company.
• Capitman, B. (1988). Deco Delights. Preserving the Beauty and Joy of Miami Beach Architecture. New York (N.Y): E.P. Dutton.
• Capitman, B., Kinerk, M.D., & Wilhelm, D.W. (1994.) Rediscovering Art Deco U.S.A. A Nationwide Tour of Architectural Delights. New York (N.Y.): Viking Studio Books.
• Duncan, A. (2009). Art Deco Complete. The Definitive Guide to the Decorative Arts of the 1920’s and 1930. New York (N.Y.): Harry N. Abrams.
• Dunlop, B. (2007). Miami: Mediterranean Splendor and Deco. New York: Rizzoli
• Elliott, B., & Windover, M. (2019). The Routledge Companion to Art Deco. New York: Routledge.
• Maresca, J. (2017). WPA Buildings: Architecture and Art of the New Deal. Atglen (PA): Schiffer Publications.