Kades in de Reeuwijkse Plassen

Om de term Groene Hart echt te snappen kun je het best vanuit het oosten via de A12 dit open, grasgroene gebied inrijden. Onlosmakelijk verbonden met het Groene Hart is het water. Vlak voor Bodegraven kruis je twee watergangen met de om een verklaring vragende namen Dubbele Wiericke en Enkele Wiericke. Het is een tweetal boezemkanalen, in de middeleeuwen gegraven als onderdeel van een grootschalig project om de afwatering van het zuidelijk deel van het graafschap Holland volledig om te draaien. Het water van de Oude Rijn moest afgeleid worden richting de Hollandse IJssel.

Was het waterbeheer in de middeleeuwen al problematisch, vanaf de gouden eeuw werd het er alleen nog maar erger op. De A12 vervolgend kom je net voorbij Bodegraven bij Reeuwijk en daar is te zien hoe het Groene Hart er van de 17e tot de 19e eeuw uit moet hebben gezien. Meren, begrensd door smalle kades, dijken of legakkers.

De meren zijn ontstaan als gevolg van de natte turfwinning. Na het sluiten van de Hollandse kust rond 3000 v. Chr. was er een uitgestrekte veengebied ontstaan. In de middeleeuwen is het gebied stapsgewijs ontgonnen middels opstrekkende verkaveling. Door de ontwatering daalde het maaiveld en vanaf de gouden eeuw bracht het veen als brandstof (turf) meer op dan de landbouw. Gevolg: meren die enorm stonken waarvan lange tijd werd aangenomen dat dit de oorzaak was van de mysterieuze koortsaanvallen (malaria) in die tijd. Gelukkig konden veel meren drooggelegd worden en was er landbouw mogelijk op de onderliggende oude zeeklei.

Dat je bij Reeuwijk dit oude verveende landschap nog ziet, komt door de sterke kwel die drooghouden onrendabel maakt. Zo is het uitgemijnde en ooit ‘waardeloze’ landschap zichtbaar gebleven. Wandel, fiets of vaar je er nu doorheen, dan blijken de kades en legakkers in waarde sterk gestegen. Witte villa’s met hoge hekken, dure auto’s op de oprijlaan en sloepen aan de kade verraden de sterk geklommen grondprijs. Op nog maar weinig plekken zie je de knotwilgen, schuurtjes en tuintjes die herinneren aan de poging toch nog wat inkomsten uit het landschap te halen. De relatie tussen veen en mens wordt steeds minder goed zichtbaar.