Tien ontwerpprincipes voor hoopvol aardrijkskundeonderwijs

Veel jongeren maken zich zorgen over klimaatverandering. De Didactiek van de Hoop probeert leerlingen via allerlei werkvormen te het besef te laten ontwikkelen dat een betere wereld mogelijk is en dat zij daarin een rol kunnen spelen.

Didactiek van de hoop

Je bent puber en je hoort in het nieuws, op school en in je omgeving over de klimaatcrisis. Vrijwel altijd is dit negatief nieuws. Als je weinig tot geen handelingsperspectief ervaart, kan dat leiden tot angstgevoelens en verlamming. Veel jongeren ervaren zulke klimaatstress. De ‘Didactiek van de hoop’ probeert dit te doorbreken. Dat kan ook in je aardrijkskundeles.

Als je docenten vraagt naar de grootste verandering in het aardrijkskundeonderwijs van de afgelopen jaren, noemen ze digitalisering en geo-ict vaak als eerste. De introductie en diffusie van geo-ict gingen echter met horten en stoten, en nog steeds zijn er uitdagingen.

De lesmodule Water op het schoolplein en bijbehorende webapplicatie hebben al tien jaar veel aftrek en bestrijken steeds meer gebieden in Nederland. Deze herfst is er een flinke update uitgevoerd, om in te spelen op ontwikkelingen in het overstromingsbeleid en in de geo-ICT.

De storymap Amazonië neemt leerlingen mee in het verhaal van een leeftijdgenoot. Door diverse interactieve bronnen te bestuderen leren leerlingen over de kenmerken van Amazonië, en de ontwikkelingen die hier spelen. Een kijkje op de totstandkoming van deze educatieve storymap. 

Het onderwerp ‘voorzieningen’ biedt allerlei mogelijkheden om leerlingen onderzoek te laten doen en daarbij GIS te gebruiken. Zo doen ze vaardigheden op in onderzoek, geografisch denken en werken met ICT. Om te beginnen: twee veldwerkopdrachten met GIS.

Een PO met veldwerk en GIS

Tjeerd Roosjen van het Baudartius College in Zutphen voert ieder jaar een uitgebreide praktische opdracht uit met zijn bovenbouwklas rond de centrale vraag: Welke factoren verklaren de verschillen in grootte van verzorgingsgebieden? Hij gebruikt daarbij Excel en QGIS. 

Systematisch denken over relaties in digitale kaarten

Patronen beschrijven en verbanden tussen kenmerken van een gebied herkennen zijn belangrijke kaartvaardigheden. GIS biedt veel mogelijkheden om dit te trainen. Maar hoe zorg je dat leerlingen in de overvloed aan kaartmateriaal systematisch kennis verwerven over het hele vraagstuk met alle relaties? 

Het Centraal Bureau voor de Statistiek maakt via de portal Statline veel statistische gegevens gratis toegankelijk. Die zijn goed te gebruiken voor demografisch onderzoek in de klas. Drie lerarenopleiders delen hun ervaringen. 

Nu GIS goed is geïntegreerd met internet en smartphonetechnologie, kun je allerlei leuke, korte opdrachten opzetten waarbij leerlingen met hun mobieltjes data verzamelen in het veld en deze vervolgens visualiseren en analyseren in GIS.