Categorie

Egmond aan Zee (1736)

Jan Werner

Zelfstandige stadsplattegronden komen weinig voor in de Atlas der Neederlanden, al zijn er tussenvormen zoals de kaart van Enkhuizen in het oktobernummer van Geografie. De plattegronden in de Atlas hebben een bepaald thema of doel. Zo ook deze van Egmond aan Zee. Hij is niet gemaakt om de weg te vinden, maar om de dreiging van de Noordzee en de maatregelen van kustbescherming uiteen te zetten. Hij verscheen in 1719 en werd in ongewijzigde vorm rond 1735 heruitgegeven. 

Atlas der Neederlanden

Hollandse zeegaten van Goeree tot Hoek van Holland (1734)

Jan Werner

De kaart van Het eylandt West-Voorn of Goedereede is misschien wel de mooiste die Nederlands grote waterstaatkundige Nicolaas Samuelsz Cruquius (1678-1754) heeft voortgebracht. Zeker in kleur, wat niet vaak bij dit type kaarten voorkomt, is hij bijzonder fraai. Ook in cartografisch opzicht is het een hoogstandje in zijn weergave van allerlei waterstaatkundige aspecten van het gebied. 

Atlas der Neederlanden
Nederland

Het Gooi - Atlas der Nederlanden [6]

Tijdschrift Geografie
Jan Werner

In Geografie januari 2011 schreef Jan Werner over de grootscheepse catalogisering, reiniging en restauratie van de atlas. Hij belicht in deze reeks enkele kaarten.

Atlas der Neederlanden

Groot Waterschap Woerden in negen bladen

Jan Werner

Centraal in het Hollands-Utrechtse veengebied, tussen Maas en IJ, ligt het Groot Waterschap Woerden, dat mogelijk al in de 12e eeuw begon met de coördinatie van het beheer van de gecompliceerde waterstaatshuishouding in de wijde omgeving rond de stad Woerden.

Atlas der Neederlanden
Woerden

Amsterdamse haven: een bijzonder perspectief

Jan Werner

De Amsterdamse haven had zich sinds de middeleeuwen van een ‘gemiddelde’ Zuiderzeehaven met het Damrak als havenbassin ontwikkeld tot een grote havenstad. In het begin van de 16e eeuw werd de haven naar het IJ toe uitgebreid. Met de verschillende stadsuitleggen breidde ook dat IJ-havenbekken zich uit met de Oude Waal aan de oostkant en later de Nieuwe Waal in het westen – de voorlopers van respectievelijk het Ooster- en het Westerdok.

Atlas der Neederlanden
Amsterdam

Nederland na Napoleon (1815)

Jan Werner

Na de napoleontische tijd moesten in heel Europa de grenzen en kaarten herzien worden. De Nieuwe kaart van het Koninkrijk der Nederlanden en het Groothertogdom Luxemburg volgens de bepalingen van het Wener Congres en het Parijsche Vredes Tractaat van 1815, van de Haarlemse uitgeverij en boekhandel François Bohn uit 1816, is daar een voorbeeld van.

Atlas der Neederlanden

Kaart van Beekhuizen

Jan Werner

In meerdere opzichten is het een buitenbeentje in de Atlas der Neederlanden, deze Kaart van een gedeelte van het Landgoed Biljoen genaamd Beekhuizen. In de praktijk zit hij helemaal niet in de atlas, maar is hij apart opgeborgen. De nummering in de atlas, met potlood op de rugzijden van de kaarten geschreven, vertoont echter bij nummer 40 een hiaat. Op een oudere inventarislijst van de atlas komt dit nummer wel voor en verwijst naar deze kaart van Beekhuizen. Hij moet voorheen los in de atlas gelegen hebben. Het is de jongste kaart uit de atlas en waarschijnlijk later toegevoegd toen de atlas al geassembleerd was.

Atlas der Neederlanden

Behoud en toegankelijkheid verzekerd

Jan Werner

Project Atlas der Neederlanden

Negen foliobanden vol 18e-eeuwse topografi sche kaarten van Nederland in allerlei formaten, soms ingenieus gevouwen, soms opgeplakt. Iedere raadpleging van een kwetsbaar blad is er eigenlijk één te veel. Dankzij de stap voor stap catalogisering, reiniging en restauratie, digitalisering, facsimilering en online presentatie is de atlas straks volop raadpleegbaar én bewaard voor het nageslacht.

Atlas der Neederlanden
Nederland

Kaarten van koning Willem I teruggevonden

Jan Werner

Een verloren vogelparadijs in kaart

Jan Werner

Op de valreep van 2010 verwierf de Bijzondere Collecties van de UvA een handschriftkaart: een voor de kaartencollectie vrij ongebruikelijk landmeetkundig document over een voormalig ‘vogelparadijs’.