Het is een aloude geografische vraag: heeft de natuurlijke omgeving invloed op conflicten? Leidt opwarming van het klimaat bijvoorbeeld tot meer oorlog? Onderzoeken spreken elkaar tegen.

In de beleving heeft Europa een andere vorm dan in de werkelijkheid. Afstanden tot Oost-Europese steden worden overschat – ondanks het einde van de Koude Oorlog en de uitbreiding van de EU. Zuid-Europa schatten we juist te dichtbij. Speelt toerisme een rol? Of vertekende kaarten?

Geografen hebben de neiging het beeld, ‘geografie is topografie’, te willen corrigeren. Maar beter een vertekend beeld, dan helemaal geen. Bovendien: is dat beeld wel zo onjuist?

Veertig jaar geleden, in 1973, plofte bij de toenmalige KNAG-leden een 170 pagina’s tellende aflevering van het Geografisch Tijdschrift in de bus. In dat dubbeldikke nummer boekstaaft Riemer Schrader nauwgezet de lotgevallen van het genootschap in de eerste honderd jaar van zijn bestaan. Of veel mensen het nummer helemaal hebben gelezen, valt te betwijfelen: het staat overvol met namen – het register vermeldt zo’n 650 personen – en feiten. Het perspectief is dat van de bestuurder. Dat verbaast niet, want Schrader was behalve aardrijkskundeleraar jarenlang KNAG-bestuurder.

Het wordt spannend voor steden die meedingen naar de titel Culturele Hoofdstad van Europa 2018. Op 30 november maakte de jury de shortlist bekend, in september volgt haar definitieve keuze. Eindhoven doet mee namens BrabantStad – die samenwerking is op zich al winst.

Menige stad zal jaloers zijn op de aandacht die Wrocław de komende tijd Europawijd krijgt. De Poolse stad is een van de speelplekken van de EK-finale voetbal en zal in 2016 culturele hoofdstad zijn. Portret van een stad die als een feniks uit haar as is herrezen.

Na de bevrijding circuleerden er wilde plannen om een deel van Duitsland bij Nederland te voegen. Uiteindelijk diende de regering een betrekkelijk bescheiden wens tot territoriale uitbreiding in. De geallieerden waren wijs genoeg de Nederlandse aanspraken vrijwel niet te honoreren.

Ben de Pater recenseert Plannenmakers in oorlogstijd.

Op 3 februari overleed Gerard Hoekveld, 76 jaar oud, na een jarenlange strijd tegen de kanker. Enkele herinneringen aan een van de boegbeelden van de moderne sociale geografie in Nederland.

Volgens economisch geografen en planologen concentreert de demografische en economische groei van de EU zich binnen een vijfhoek van Londen, Parijs, Milaan, München en Hamburg. Buiten dit ‘Pentagon’ liggen nog ‘geïsoleerde eilanden met signifi cante groei’, zoals Barcelona en Kopenhagen-Malmö. Maar de overige gebieden hebben het zwaar, ondanks alle EU-steun. Het voorbeeld van de Duits-Poolse stad Görlitz-Zgorzelec.