Voor de Tweede Wereldoorlog dienden geografen voornamelijk koloniale belangen. Maar geleidelijk kregen zij ook oog voor andere zaken, zoals ‘volksverheffing’, ruimtelijke inrichting en armoedegebieden in eigen land. Bijvoorbeeld in Groot-Brittannië en Nederland.

De afgelopen decennia portretteerden vakhistorici de geografie van rond 1900 als een vakgebied dat koloniale en nationale belangen diende. Terecht. Maar er was ook plaats voor tegengeluiden, vooral van twee anarchistische geografen met ‘zeldzame zielenadel’.

 

In maart verschijnt Europa: een nieuwe geografie. Daarin ook ruim aandacht voor de ontwikkelingen in het luchtverkeer en toerisme. Als voorproefje in Geografie een korte beschouwing over de aantrekkingskracht van low-cost carriers en het wensdenken van regionale luchthavens.

 

Dick Rozing herontdekte in 2004 de ‘vergeten’ fotoserie uit Nederlands-Indië en ging op speurtocht. Wie waren de initiatiefnemers, wat waren hun idealen en waar zijn de foto’s genomen? We tonen hier enkele foto’s met fragmenten van de oorspronkelijke toelichtingen.

Het is een aloude geografische vraag: heeft de natuurlijke omgeving invloed op conflicten? Leidt opwarming van het klimaat bijvoorbeeld tot meer oorlog? Onderzoeken spreken elkaar tegen.

In de beleving heeft Europa een andere vorm dan in de werkelijkheid. Afstanden tot Oost-Europese steden worden overschat – ondanks het einde van de Koude Oorlog en de uitbreiding van de EU. Zuid-Europa schatten we juist te dichtbij. Speelt toerisme een rol? Of vertekende kaarten?

Geografen hebben de neiging het beeld, ‘geografie is topografie’, te willen corrigeren. Maar beter een vertekend beeld, dan helemaal geen. Bovendien: is dat beeld wel zo onjuist?

Veertig jaar geleden, in 1973, plofte bij de toenmalige KNAG-leden een 170 pagina’s tellende aflevering van het Geografisch Tijdschrift in de bus. In dat dubbeldikke nummer boekstaaft Riemer Schrader nauwgezet de lotgevallen van het genootschap in de eerste honderd jaar van zijn bestaan. Of veel mensen het nummer helemaal hebben gelezen, valt te betwijfelen: het staat overvol met namen – het register vermeldt zo’n 650 personen – en feiten. Het perspectief is dat van de bestuurder. Dat verbaast niet, want Schrader was behalve aardrijkskundeleraar jarenlang KNAG-bestuurder.

Het wordt spannend voor steden die meedingen naar de titel Culturele Hoofdstad van Europa 2018. Op 30 november maakte de jury de shortlist bekend, in september volgt haar definitieve keuze. Eindhoven doet mee namens BrabantStad – die samenwerking is op zich al winst.

Menige stad zal jaloers zijn op de aandacht die Wrocław de komende tijd Europawijd krijgt. De Poolse stad is een van de speelplekken van de EK-finale voetbal en zal in 2016 culturele hoofdstad zijn. Portret van een stad die als een feniks uit haar as is herrezen.