De Waddenzee op twee kaartbladen van Johannes van Keulen

Omlijsting vol verhalen

De unieke, complete set die bij Allard Pierson bewaard is gebleven maakt deel uit van het zeer omvangrijke bruikleen – sinds 1880! – van het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap.     

Hoe ingrijpend of ernstig sommige gebeurtenissen ook geweest zijn, vroeg of laat lijken ze uit het collectieve  geheugen te verdwijnen. Neem de Frans-Duitse oorlog (1870-1871), een korte, maar heftige botsing die meer dan 200.000 militairen en burgers het leven kostte. Nog veel meer mensen raakten gewond. Zoals altijd was de aanleiding ogenschijnlijk futiel en vormde de reeks gebeurtenissen die daarop volgde een complex en achteraf moeilijk te ontwarren krachtenspel, met fatale gevolgen.

In 1837 schreef Alexander von Humboldt: ‘Nur leer scheinende Karten prägen sich dem Gedächtnisse ein’. Dit idee is wel heel letterlijk toegepast in de zogenoemde kaartennetten die vanaf het midden van de 19e eeuw verschenen. Eind 1853 gaf Seijffardt’s Boekhandel te Amsterdam ‘Kaarten-netten voor alle landen der aarde ten gebruike bij het onderwijs’ uit. Deze kaartennetten ‘bevatten de meridianen, parallellen en enkele weinige punten van de omtrekken dier landen, en dienen om het teekenen van Kaarten gemakkelijk te maken’. Het zijn dus minimalistische kaarten, de rest moest de leerling zelf intekenen. 

In Den Haag liggen de Suezkade en Conradkade tegenover elkaar – daartussen voert het Afvoerkanaal. Den Haag en Suez hebben niet veel met elkaar te maken. Den Haag en Conrad iets meer.

Een belastingkwestie verbeeld op een kaart van Sijthoff

Op de voorpagina van het Algemeen Handelsblad van zondag 3 augustus 1902 uit het archief van de Universiteitsbibliotheek van de UvA staat een bericht over de Tentoonstelling van Hulpmiddelen bij het Aardrijkskundig Onderwijs in het Stedelijk Museum te Amsterdam. Het artikel gaat over de achtergrond en de opzet van de tentoonstelling, compleet met plattegrond, en vermeldt tot in detail wat er te zien is.

Six schonk het KNAG een bijzondere atlas. Het betreft een exemplaar van de Nieuwe en beknopte hand-atlas van Isaak Tirion uit de tweede helft van de 18e eeuw. Tirion is zo’n uitgever wiens reputatie hoofdzakelijk bij specialisten bekend is. Er staan honderden publicaties op zijn naam en met sommige verdiende hij veel geld.

Reinder Storm bespreekt in deze serie 'KNAG-collectie' steeds een oude bijzondere kaart uit de collectie van het KNAG, die bij Bijzondere Collecties aan de UvA bewaard en beheerd wordt. Deze keer een van Blaeu's kaarten.