El Morro: de geschiedenisrots

Nadat de Spanjaarden ruwweg tussen 1540 en 1580 ook het zuidwesten van de latere Verenigde Staten hadden doorkruist, maakte dit uitgestrekte gebied deel uit van het grote Spaans-koloniale rijk in de Amerika’s. De Spanjaarden hadden daarbij grote belangstelling voor ‘Nuevo Mexico’ en Arizona vanwege de verhalen over de aanwezigheid van rijke zilveraders. Het gebied rondom het noordelijk gelegen Santa Fe (New Mexico) werd een belangrijke leverancier voor de Spaanse zilvervloten. Op zoek naar een gunstiger route ontdekte Antonio de Espejo in 1583 bij toeval El Morro, een 60 meter hoge zandsteenrug in het gortdroge noordwesten van New Mexico. Aan de voet daarvan lag een bron met een permanente wateraanvoer – ook in de smoorhete zomers. De Espejo sprak in zijn reisverslag over ‘de poel bij de grote rots’. Het werd al snel een belangrijke pleisterplaats voor vermoeide, dorstige reizigers en hun rij- en pakdieren op de route naar en vanuit Santa Fee. 

Inscripties 

De Spanjaarden waren niet de eersten die het bronwater van El Morro ontdekten. Omstreeks 1250 werd het dak van El Morro bewoond door precolombiaanse akkerbouwers (in de VS veelal aangeduid als The First People). Zij verlieten de plek rond 1400, zoals vaker gebeurde in die tijd. De reden van hun vertrek is nog steeds in nevelen gehuld. Naast de indrukwekkende dorpsruines op El Morro’s top hebben de vroege bewoners in het zachte zandsteen ook afbeeldingen (petrogliefen) achtergelaten, die tot op de dag van vandaag niet geduid kunnen worden. Toen de Spanjaarden er arriveerden, was het gebied rondom El Morro weer woest en ledig. Steeds meer campers bij de bron lieten, wellicht geinspireerd door de oudste inscripties, levenstekens achter op de wanden van El Morro. De oudste is van Juan bede Onate (1604), gouverneur van New Mexico. De tekst begint met ‘Aqui paso’ (‘Hier kwam langs’), een openingszin die in tal van andere teksten terugkeert. Met het drukker worden van de route tussen de Spaanse bestuurscentra Santa Fe en San Francisco lieten steeds meer passanten op El Morro een naam, bericht, handtekening of iets dergelijks achter. In totaal zijn het er meer dan tweeduizend. Hiermee veranderde El Morro in een stenen geschiedenisboek dat zich over eeuwen uitstrekt. De laatste inscriptie dateert van eind 19e eeuw. 

Nieuwe generatie 

Tijdens de Mexican War (1846-1848) gingen Texas, New Mexico, Arizona en Californie over in Amerikaanse handen en volgde een nieuwe ’generatie’ inscripties. Van de eerste pioniers die met hun gezinnen en wagens de doorsteek naar Californie waagden, van de landmeters van de Union Pacific Railroad op zoek naar het snelste spoorlijntraject richting de Westkust, en van luitenant Beale. Hij experimenteerde in opdracht van het ministerie van Defensie met Egyptische kamelen om uit te vinden of deze militair inzetbaar zouden zijn als ’woestijnleger’. De stormachtige opkomst van de spoorwegen zou ook dit project overbodig maken. 

Nationaal monument 

Toen zo’n 30 km ten noorden van El Morro een spoorlijn werd aangelegd, stortte het oude transportnetwerk ineen en raakte El Morro weer in de vergetelheid. Door lobbywerk van historici en landschaps- en cultuurminnaars kreeg El Morro in 1906 de status van nationaal monument. Voortaan was het verboden inscripties op de rotswanden aan te brengen. El Morro blijft een bijzondere en voor veel bezoekers mythische plek waar een aantal elementen van de Amerikaanse geschiedenis samenvloeien. El Morro, New Mexico: dichter bij de First People en de Spaanse veroveraars kun je haast niet komen.

BRONNEN 

• Carson, K. 1967. New Mexico’s Inscription Rock. ‘Where history began in North America’. Vantage Press, New York. 
• Murphy, D. 1989. El Morro, National Monument. Southwest Parks and Monuments Association, Tucson. 
• Norton, M.B., D.M. Katzman, P.D. Escott et al. 1992. A People and a Nation. A History of the United Stations. Houghton Mifflin Company, Boston/New York. 
• Sanchez, J.P., R.L. Spude & A. Gomez 2014. New Mexico, A History. University of Oklahoma Press, Norman. 
• Weber D.J. 1992. The Spanish Frontier in North America. Yale University Press, New Haven.