In januari 2018 verschenen twee artikelen in Geografie over de Noordpool als nieuwe geopolitieke hotspot. Nu, drie jaar later, is de strijd om de Noordpool in volle gang. De NOS maakte er een duidelijk overzicht van met een informatief filmpje.

Rotterdam-Zuid heeft een reputatie van misdaad en verval. Terwijl de overheid groot inzet op stedelijke en sociale verbeteringen, blijven kranten vooral schrijven over de problemen.

Geopolitiek aan de Noordpool

Door de klimaatverandering vallen bevroren vaarroutes op de Noordpool het hele jaar open en ook de winning van grondstoffen komt binnen bereik. Diverse landen maken aanspraak op een stuk van de ijstaart. Met berichten over een ‘New Cold War’ lijken de nieuwsmedia olie op het vuur te gooien. Wat is hun rol?

Hypothetische kaarten

Bij oude kaarten moet je er altijd rekening mee houden dat waarneming en fantasie vermengd zijn. Fantasie is misschien niet het goede woord. Cartografen hadden een hekel aan lege plekken op een kaart – de horror vacui – en vulden de onbekende gebieden met landen die soms gebaseerd waren op een enkele waarneming (waarvan we nu weten dat die vaak onbetrouwbaar waren), maar ook heel vaak stoelde op een hypothese. Een bekend voorbeeld van zo’n hypothetisch land is de grote landmassa die vanaf de 16e eeuw in het zuidpoolgebied getekend werd. De hypothese stoelt mogelijk op de aanname dat de aarde uit evenwicht zou zijn als er ten het zuiden en ten noorden van de evenaar geen gelijke landmassa zou zijn. Minder bekend is dat er ook in het noordpoolgebied hypothetische landen getekend zijn.

De lokroep van de woestijn

Al bijna een halve eeuw bouwt Egypte nieuwe steden in de woestijn om Cairo en het Nijldal te ontlasten. In 2015 kondigde president Sisi het meest ambitieuze project tot nu toe aan: een nieuwe hoofdstad op 60 kilometer van de metropool. Het regime trekt weinig lering uit de mislukkingen van eerdere new towns. De lokroep van de woestijn is onweerstaanbaar.

Ik woon in een zogeheten ‘jaren 30-wijk’, de Vruchtenbuurt in Den Haag. Als je oppervlakkig kijkt, zie je daar vooral eengezinswoningen met een erker, een tuin en oranjerode dakpannen. Een brave, rustige en afgaand op de idiote vraagprijzen populaire woonbuurt. Gewild, maar niet wild. Zelfs een beetje saai.

Oude Friese kerken

Als kind ging ik zondags voor de kindernevendienst naar Het Baken, een bijgebouw van de gereformeerde kerk in Lemmer. De kerk met zijn toren was een baken in het landschap. Mensen oriënteerden zich er letterlijk en figuurlijk op. Maar inmiddels gebruiken we Google Maps om de weg te vinden en is de gereformeerde kerk in Lemmer dicht. Waarom vinden we kerkgebouwen dan nog steeds belangrijk?

Belt een journalist van de krant me over een publicatie in het toonaangevende blad Nature en een ronkend persbericht dat iets beweert over ‘nieuw begrip in hoe platen uit elkaar bewegen’! Er is alleen wat plek op pagina 2 van de krant en het is dus vooral zaak de grote lijnen juist op papier te krijgen. Ruimte voor details ontbreekt. Dat maakt het lastig in de krant uit te leggen wat er nou zo aardig en nieuw is aan de gegevens en interpretatie in de publicatie in Nature. Die ruimte is er wel in Geografie. Dus, daar gaan we.

Historische kaarten vullen satellietbeelden aan

In 2018 startte een Nederlands-Surinaams onderzoek naar veranderingen in de mangrovekust van Suriname. Die beschermt het achterland vanouds tegen overstromingen, maar staat nu onder druk. Met satellietgegevens zijn de veranderingen in de kustlijn van de laatste dertig jaar te achterhalen. Historische kaarten helpen om langjarige trends in beeld te brengen.