Suriname, Guyana, Frans Guiana, er zijn toch maar drie Guiana’s? Bedenk dan dat Brazilië, Venezuela en Colombia ook een deel van het Guianaschild omvatten en je ontdekt dat er in de 19e eeuw nóg een stukje Guiana bestond: Counani. Het omvatte ongeveer de huidige Braziliaanse deelstaat Amapá, ten oosten van Frans Guiana.

Na mijn artikel ‘Professor Jan Pieter Bakker in Suriname’ in Geografie december 2017 ben ik nog een paar zaken op het spoor gekomen die iets meer licht doen schijnen op een aantal van zijn ontdekkingen. 

Salomon Kroonenberg duikt in de ‘Surinaamse erfenis’ van professor Jan Pieter Bakker, de grote man van de Amsterdamse fysisch geografen in de jaren 1940-60. Omdat Bakker veel bevindingen publiceerde in congresbundels en gedenkboeken van collega’s in Duitsland, Frankrijk en Oost-Europa, bleven zijn inzichten vrijwel onbekend in Suriname. 

Ik ben bepaald niet van de VVD, ik klim ook niet in de pen om het KNMI op zijn nummer te zetten, maar ik vind wel dat Hans de Jong als fysisch geograaf voor zijn verhaal in het februarinummer van Geografie wat verder terug had moeten kijken dan de Kleine IJstijd. De gletsjers worden wereldwijd kleiner, dat is correct. Ik heb er zelf ook vele voorbeelden van gezien in de Alpen, de Andes, de Kaukasus, de Altai, in Alaska, op Spitsbergen, Groenland en Antarctica. Maar er is nog niets bijzonders aan de gang, niets unprecedented, zonder weerga. Een paar voorbeelden.

De grenzen van (Brits) Guyana en Frans Guiana zijn omstreden en de Surinaamse dus ook. Deze grensconflicten zijn deels terug te voeren op 19e-eeuws onnauwkeurig onderzoek bij het in kaart brengen van het gebied. Maar recentere vondsten van zeldzame aardmetalen en olie helpen ook niet.

 

In 1995 schreef Salle Kroonenberg deze column in een nieuwsbrief van het KNGMG. Verander ‘Bosnië’ in ‘Oekraïne’ en z’n woorden zijn nog altijd actueel, afgezien van het grapje over Braks, toenmalig minister van Landbouw. Tijden veranderen, maar soms – helaas – bar weinig.

‘In reactie op de reacties’ gaat Salomon Kroonenberg in op een aantal argumenten van zijn opponenten, met name over de relatie mens, natuur, landschap.

Over de inhoud en grenzen van de fysische geografie is altijd veel gedoe geweest. Maar heeft het vakgebied wel een eigen exclusief domein? Welbeschouwd kunnen we heel goed zonder het begrip fysische geografie. Een pleidooi om de oogkleppen af te doen en het schoolvak aardrijkskunde te splitsen.