Gedachtegoed Jan Hinderink (†)

De analyses in het veel geciteerde Agricultural Commercialization and Government Policy in Africa van de op 10 december jl. overleden Jan Hinderink en collega-geograaf Jan Sterkenburg blijken na 37 jaar nog steeds valide. Maar een heruitgave als e-book volstaat niet. Nieuwe ontwikkelingen in de afgelopen veertig jaar roepen om een vervolg. Er zijn genoeg Afrikaanse wetenschappers om de pen over te nemen.  

Onderzoek naar regionale ongelijkheid werd lange tijd bemoeilijkt door de gebrekkige en versnipperde gegevens. Er is nu een fantastische datamijn, de Subregional Human Development Index, waaruit wetenschappers, docenten, studenten en scholieren vrijelijk kunnen putten. Zo blijkt de regionale ongelijkheid in het tijdperk van neoliberalisme over de hele linie verminderd – maar niet qua inkomen.    

Ruim drie jaar terug concludeerden Hein de Haas en Ton Dietz in Geografie dat de migratie vanuit Afrika door de toegenomen welvaart niet was gedaald maar juist was gestegen. De nieuwste cijfers laten zien dat de intercontinentale migratie opnieuw is toegenomen – zowel absoluut als relatief. 

Ruim drie jaar terug concludeerden Hein de Haas en Ton Dietz in Geografie dat de migratie vanuit Afrika door de toegenomen welvaart niet was verminderd maar juist toegenomen. De nieuwste cijfers laten zien dat de intercontinentale migratie verder is opgelopen – zowel absoluut als relatief. 

Na wijlen Jan Buursink en Frans Boekema maakt Ton Dietz ons nu deelgenoot van zijn levensloop aan de hand van woon- en werkplaatsen.  

Afrika is een mobiel continent: mensen zijn on the move. Daarnaast groeit Afrika sinds het begin van dit millennium economisch en sociaal snel. Welk verband is er met de internationale migratie? We nemen een duik in de migratiedynamiek toen het nog niet zo goed ging, vóór 2000, en in de booming jaren 2000-2015.

Hoewel Afrika een demografische transitie doormaakt, zal de bevolking de komende eeuw nog gigantisch groeien – vooral in steden. Dat legt een enorme druk op de beschikbare middelen. Sprekende cijfers en prognoses tot 2100.

Afrika verdient veel meer aandacht in Europa en zeker ook in het Nederlandse (aardrijkskunde)onderwijs. Waarom? In de 21e eeuw gaat dit continent demografisch, landschappelijk, economisch, politiek en cultureel van veel groter belang worden en Europa zal dat op allerlei manieren merken.

 

Terwijl de euro en de Europese Unie stevig onder druk staan, werkt emerging Africa aan de inrichting van een eigen economische en monetaire gemeenschap. Het succes of falen van de Oost-Afrikaanse Unie zal een testcase zijn voor het hele continent.

Op Mauritius is 90 procent van de landbouwgrond beplant met suikerriet en wordt nu ook geïnvesteerd in de productie van bio-ethanol – een veelgevraagde biobrandstof op basis van suiker. De toeristische ont wikkelingen en verstedelijking slokken het land echter op. Kleine suikerboeren verkopen hun kostbare grond; grote suikerconcerns zoeken hun heil op het vasteland.