Ton Dietz werkte als hoogleraar sociale geografie aan de Universiteit van Amsterdam, was directeur van het Afrika-Studiecentrum in Leiden en hoogleraar aan de Universiteit Leiden. Sinds zijn pensionering is hij actief bij de Haarlemse filatelievereniging Op Hoop van Zegels (OHvZ) en later ook bij de Spaarnepost. Sinds 2022 verzorgt hij in Filatelie de rubriek ‘Digitale filatelie’ en is er bestuurslid. Hij is ook lid van de Nederlandse Academie voor Filatelie.
3 oktober 2025
Aardrijkskunde met postzegels
Dit artikel is verschenen in: geografie 2025 | 7
Kennis
Duitse zegel ter gelegenheid van de Europese verkiezingen (1989).
Heel wat oudere geografen hebben toen ze jong waren postzegels verzameld. Zo werd misschien wel hun belangstelling voor geografie gewekt. In het digitale tijdperk lijkt dat kansloos. Of toch niet: het digitale album Aardrijkskunde met postzegels daagt jongeren uit op postzegeljacht te gaan.
Filatelie lijkt een uitstervende hobby nu nog maar weinig mensen brieven en kaarten sturen en het gebruik van postzegels sterk is afgenomen. Postzegelverenigingen in Europa hebben nog maar weinig jeugdleden; als jongeren al verzamelen, doen ze dat vaak niet in georganiseerd verband. Het is veelzeggend dat het blad Filatelie in de jaren 1980 zo’n 160.000 abonnees had en nu 8000. Toch is postzegels verzamelen ook voor jongeren nog steeds een heel leerzame manier om met ‘de wereld’ bezig te zijn. Want bijna alle landen geven elk jaar nog nieuwe postzegels uit. Het bracht Ton Dietz ertoe een digitaal album aan te leggen om AK-docenten en hun leerlingen uit te dagen met postzegels en aardrijkskunde aan de slag te gaan.
Digitaal album
In navolging van het Engelstalige initiatief A Stamp for Every Country plaatste Dietz op de website van de Haarlemse filatelievereniging Op Hoop van Zegels het eerste deel van ‘Aardrijkskunde met postzegels’, een digitaal postzegelalbum voor de zegels van Europa. Het is bedoeld voor iedereen die van aardrijkskunde houdt en van elk land een postzegel wil hebben. Het richt zich vooral op leerlingen in het voortgezet onderwijs, maar kinderen in groep 7 en 8 van de basisschool (en hun leerkrachten, ouders en grootouders) kunnen er ook veel plezier aan beleven, als voorbereiding op het vak aardrijkskunde.
Duitse postzegels ter herinnering aan eerste verjaardag van de val van de Berlijnse muur (1990).
Het album toont alle Europese landen van dit moment, plus de gebieden die bij die landen horen. Per land is een kaart opgenomen en wat informatie, bijvoorbeeld over de ligging van de hoofdstad, andere belangrijke plaatsen, de huidige landgrenzen en vaak ook de buurlanden. Er is ruimte om een postzegel te plaatsen en te noteren wat daarop te zien is. Het gaat dan niet enkel om de afbeelding op de zegel, maar ook wat de link is met het land waaruit de postzegel afkomstig is. En waarom juist deze afbeelding op een postzegel van dit land staat: de ‘waarom daar’-vraag, die bij aardrijkskunde altijd centraal staat. Je kunt zelf ook landen en gebieden toevoegen die nu niet meer zelfstandig bestaan, zoals West-Berlijn.
Het deel over Europa staat inmiddels online. Hierna volgen nog delen over Amerika, Azië, Afrika en het gebied van de Stille Oceaan (Oceanië) met daarin ook de postzegelgebieden op Antarctica. De postzegelalbums zijn per continent alfabetisch opgezet, maar dit eerste deel over Europa begint met Nederland en België.
Op internet zijn eenvoudig zegels van de meeste landen te vinden, die je met knippen en plakken in het album kunt zetten. Wie dat wil, kan het album ook afdrukken en vullen met echte zegels.
- ohvz.nl/digitale-filatelie/aardrijkskunde-met-postzegels/
Zegel van het Koninkrijk Beieren, dat later opging in Duitsland. Bijzonder is de opdruk voor gebruik in de socialistische Volksstaat Beieren, die bestond van november 1918 tot april 1919.
BRONNEN
- ‘Op Hoop van Zegels’ – www.ohvz.nl
- De Spaarnepost - ohvz.nl/digitale-spaarnepost
- Filatelie - www.maandbladfilatelie.nl