Nadat in 2016 een krappe meerderheid van de Britse kiezers bij een referendum had aangegeven dat het Verenigd Koninkrijk de EU moest verlaten, duurde het nog bijna vier jaar voordat de Brexit een feit was. De onderhandelingen zaten lange tijd muurvast. De landgrens tussen Noord-Ierland (onderdeel van het VK) en de EU-lidstaat Ierland was het grootste obstakel. Gedreven door nieuwsgierigheid brachten veel ambassadeurs en ministers een bezoekje aan die ogenschijnlijk zo belangrijke grens.

Weet u nog, die discussie tijdens de Coronacrisis? Mooie verwachtingen: zodra het virus verslagen zou zijn zouden we minder reizen, meer thuiswerken, en zeker afscheid nemen van grote wetenschappelijke congressen. Niets is minder waar. Er zijn opnieuw veel files, en ook de congressen zijn teruggekomen. Van 4 tot 7 september verzamelden geografen zich in Barcelona voor een congres van EUGEO, een samenwerkingsverband van de KNAG’s van Europa. Een verslag over interessante voordrachten en internationaal netwerken, tegen de achtergrond van de strijd voor Catalaanse onafhankelijkheid.

illusie of geopolitieke realiteit?

De Russische inval in Oekraïne op 24 februari 2022 bracht een schokgolf teweeg in de EU. Binnen vier maanden kregen Oekraïne en Moldavië de status van kandidaat-lidstaat. Het perspectief van een EU met 35 of meer landen wordt ineens serieus besproken. Zo’n forse uitbreiding kan alleen na een ingrijpende hervorming van de huidige EU. Maar hoe dan?

Ook als bestuurder bleef hij geograaf

Op 27 juli overleed op 83-jarige leeftijd Hans van Ginkel, emeritus hoogleraar sociale geografie aan en oud-rector van de Universiteit Utrecht en ook voormalig rector van de United Nations University in Tokio. Hij kampte al geruime tijd met gezondheidsproblemen. Een terugblik op zijn leven en werk.

‘Activerend onderwijs’ is nu het devies

Het universitaire landschap is in veertig jaar ingrijpend veranderd, en dat is terug te vinden bij de geografische opleidingen. Schaalvergroting, disciplinaire verwatering, internationalisering, meer aandacht voor vaardigheden. Krijgen de afgestudeerden nog wel een ruimtelijke bril aangemeten?

Van digitale kaartenmaker naar informatiemakelaar

De toepassing van Geografische Informatiesystemen is de laatste twintig jaar razendsnel toegenomen. Vijf bevlogen experts leggen aan de hand van praktische voorbeelden uit dat GIS kosten kan besparen, maar ook de wereld beter kan maken. Je bent pas een goede  informatiemakelaar als ruimtelijk denken in je dna zit.

In 1935 hield Louis van Vuuren, hoogleraar sociale geografie in Utrecht, op de Eerste Nederlandse Geografendag – min of meer de voorloper van de hedendaagse KNAG Onderwijsdag – een toespraak over ‘de geschiktheid van den sociaal geograaf voor beroepen in het praktische leven’. Hij voorspelde dat geografen zouden worden ingeschakeld bij onderzoek ter voorbereiding van ruimtelijke plannen (‘want een plan voor stadsuitbreiding is niet en is nooit geweest een technisch ingenieursprobleem’). Afgestudeerden zouden ook hoofd van de afdeling sociaaleconomisch onderzoek van een Kamer van Koophandel kunnen worden, of journalist. Vrouwelijke geografen ‘die zich hebben gespecialiseerd in de sociaal-psychologische richting’ konden leidinggevende worden bij grote ondernemingen met veel werkneemsters, zoals Philips, Verkade en De Gruyter.

In 1873, oprichtingsjaar van het KNAG, waren er geen universitair opgeleide geografen in Nederland. Die kwamen er pas nadat in 1877 C.M. Kan, leraar op een hbs in Utrecht en medeoprichter en secretaris van het KNAG, in Amsterdam werd benoemd tot hoogleraar geografie, na lobbywerk van het genootschap. In 1908 kreeg ook de universiteit in Utrecht professoren in de sociale en fysische geografie. Het waren aanvankelijk bijvakken; pas in 1922 werden ze volwaardige universitaire opleidingen in Amsterdam en Utrecht. Na de Tweede Wereldoorlog kwamen er ook geografische leerstoelen in Groningen, Nijmegen en aan de Vrije Universiteit in Amsterdam (tot 1986).

Zolang de Vereniging van Utrechtse Geografie Studenten bestaat, beweegt ze mee op de brede stroom van universitaire ontwikkelingen en maatschappelijke veranderingen, zoals de oorlog en de hippietijd. Soms met de angst kopje onder te gaan. De V.U.G.S. blijft boven en viert in 2022 haar 100e verjaardag.

Op het eiland Rügen, in een fraaie baai van de Oostzee, werd in de nazitijd het langste hotel van de wereld gebouwd. Het moest een prestigeobject worden; een voorbeeld van sociale politiek onder het nationaalsocialisme. Maar het 4,5 kilometer lange gebouw was nog niet klaar toen de oorlog begon. Wat Hitler niet is gelukt, lukte Airbnb wel: toeristen ontvangen.