‘Activerend onderwijs’ is nu het devies

Het universitaire landschap is in veertig jaar ingrijpend veranderd, en dat is terug te vinden bij de geografische opleidingen. Schaalvergroting, disciplinaire verwatering, internationalisering, meer aandacht voor vaardigheden. Krijgen de afgestudeerden nog wel een ruimtelijke bril aangemeten?

Van digitale kaartenmaker naar informatiemakelaar

De toepassing van Geografische Informatiesystemen is de laatste twintig jaar razendsnel toegenomen. Vijf bevlogen experts leggen aan de hand van praktische voorbeelden uit dat GIS kosten kan besparen, maar ook de wereld beter kan maken. Je bent pas een goede  informatiemakelaar als ruimtelijk denken in je dna zit.

In 1935 hield Louis van Vuuren, hoogleraar sociale geografie in Utrecht, op de Eerste Nederlandse Geografendag – min of meer de voorloper van de hedendaagse KNAG Onderwijsdag – een toespraak over ‘de geschiktheid van den sociaal geograaf voor beroepen in het praktische leven’. Hij voorspelde dat geografen zouden worden ingeschakeld bij onderzoek ter voorbereiding van ruimtelijke plannen (‘want een plan voor stadsuitbreiding is niet en is nooit geweest een technisch ingenieursprobleem’). Afgestudeerden zouden ook hoofd van de afdeling sociaaleconomisch onderzoek van een Kamer van Koophandel kunnen worden, of journalist. Vrouwelijke geografen ‘die zich hebben gespecialiseerd in de sociaal-psychologische richting’ konden leidinggevende worden bij grote ondernemingen met veel werkneemsters, zoals Philips, Verkade en De Gruyter.

In 1873, oprichtingsjaar van het KNAG, waren er geen universitair opgeleide geografen in Nederland. Die kwamen er pas nadat in 1877 C.M. Kan, leraar op een hbs in Utrecht en medeoprichter en secretaris van het KNAG, in Amsterdam werd benoemd tot hoogleraar geografie, na lobbywerk van het genootschap. In 1908 kreeg ook de universiteit in Utrecht professoren in de sociale en fysische geografie. Het waren aanvankelijk bijvakken; pas in 1922 werden ze volwaardige universitaire opleidingen in Amsterdam en Utrecht. Na de Tweede Wereldoorlog kwamen er ook geografische leerstoelen in Groningen, Nijmegen en aan de Vrije Universiteit in Amsterdam (tot 1986).

Zolang de Vereniging van Utrechtse Geografie Studenten bestaat, beweegt ze mee op de brede stroom van universitaire ontwikkelingen en maatschappelijke veranderingen, zoals de oorlog en de hippietijd. Soms met de angst kopje onder te gaan. De V.U.G.S. blijft boven en viert in 2022 haar 100e verjaardag.

Op het eiland Rügen, in een fraaie baai van de Oostzee, werd in de nazitijd het langste hotel van de wereld gebouwd. Het moest een prestigeobject worden; een voorbeeld van sociale politiek onder het nationaalsocialisme. Maar het 4,5 kilometer lange gebouw was nog niet klaar toen de oorlog begon. Wat Hitler niet is gelukt, lukte Airbnb wel: toeristen ontvangen.

Op 28 februari jl. gaf Leo Paul in een snel georganiseerd KNAG-webinar aan AK-docenten uitleg over het ontstaan van de Oekraïense grenzen, om te gebruiken in hun lessen. Dit artikel vormt hiervan de weerslag, met de nodige aanvullingen naar aanleiding van vragen.

Pim Beukenkamp overleed op 29 november op 79-jarige leeftijd. Ronald Kranenburg, Leo Paul, Eelko Postma, Rob van der Vaart, Otto Verkoren en Joop van der Schee werkten veel met hem samen en blikken terug op een warm en geweldig mens.

‘1989’ bracht nieuw elan maar ook concurrentie  

Honderd jaar geleden was het Reuzengebergte een toeristische topbestemming. Het communisme zette daar een streep doorheen. Tegenwoordig is de concurrentie met andere vakantiegebieden hevig. Een reis door verleden en heden op de grens van twee landen. 

Meestal reist hij naar het oosten van Europa, maar de komende dagen is hij in Galway, Ierland, helemaal in het westen van de EU. Samen met zo’n vijfhonderd andere geografen, uit 37 landen, bij het EUGEO-congres. Daar heeft u nog nooit van gehoord? Daarom schrijft Leo Paul voor u hierover blogs op geografie.nl. Dag 3.