Uit de rubriek ‘Vraag het de geoloog’ blijkt wel dat plaattektoniek een pittig onderwerp is om te behandelen in de klas. Bernd Andeweg schreef er regelmatig over in Geografie. En Douwe en Lars van Hinsbergen legden in april 2021 uit dat lesmethoden en examensyllabi nog niet in de pas lopen met de huidige wetenschappelijke kennis erover. Er is nu een geoanimatie die de structuur en processen in de mantel helder verbeeldt volgens de moderne inzichten.    

Waarom ontstaan er ook stratovulkanen als de ene oceanische plaat onder een andere duikt? Daar is het magma toch niet zo stroperig als onder een continentale plaat?

In de strijd voor een betere positie van minderheden in de Verenigde Staten speelden burgerrechtenbewegingen een wezenlijke rol. Aanvankelijk vooral onder de Afro-Amerikanen, later ook onder Latino’s, Native Americans en andere groeperingen.

Ondanks het woningtekort is er in Nederland veel leegstand, bijvoorbeeld boven de winkels in stadscentra. Als hier gewoond kan worden, levert dat behalve enthousiaste huurders ook aantrekkelijke, multifunctionele en toekomstbestendige binnensteden op. Toch blijkt dit geen eenvoudige opgave.

In Europa komen over relatief korte afstanden aanzienlijke hoogteverschillen voor. Als Nederlander heb je dat niet zo in de gaten, maar in Griekenland zijn daar legio voorbeelden van. Dat heeft alles te maken met tektoniek.

De herovering van de platformeconomie

In de grillige platformeconomie verdwijnen digitale aanbieders zoals flitsbezorgdiensten soms even snel als ze opdoken. Waar platformtechnologie oorspronkelijk in dienst stond van een deeleconomie op idealistische grondslag, domineren nu vooral commerciële partijen. Seoul en Barcelona scheppen condities voor een lokale, democratische platformeconomie.

Al vindt veel van de tektonische activiteit plaats langs de plaatgrenzen, de aardbeving in de Hoge Atlas in Marokko van 8 september jl. laat zien dat platen ook intern kunnen deformeren. Helemaal als er zwaktezones in een bepaalde richting zijn: die kunnen onder voldoende spanning actief worden.

Nadat in 2016 een krappe meerderheid van de Britse kiezers bij een referendum had aangegeven dat het Verenigd Koninkrijk de EU moest verlaten, duurde het nog bijna vier jaar voordat de Brexit een feit was. De onderhandelingen zaten lange tijd muurvast. De landgrens tussen Noord-Ierland (onderdeel van het VK) en de EU-lidstaat Ierland was het grootste obstakel. Gedreven door nieuwsgierigheid brachten veel ambassadeurs en ministers een bezoekje aan die ogenschijnlijk zo belangrijke grens.

In deze verkenning beperken we ons tot de denkbeelden die geformuleerd zijn door geografen uit Europa en de Verenigde Staten tussen pakweg het einde van de 19de eeuw (toen ontstond de geografie als een universitaire discipline in Europa en Noord-Amerika) en het begin van de 21ste eeuw. Daarbij valt op dat vanaf ongeveer de jaren 1980-1990 de studie van grenzen minder monodisciplinair is geworden. Geografen zijn de laatste decennia meer en meer gaan samenwerken met sociologen, politicologen, economen, historici, antropologen en anderen die zich ook van oudsher bezighouden met grensstudies.

illusie of geopolitieke realiteit?

De Russische inval in Oekraïne op 24 februari 2022 bracht een schokgolf teweeg in de EU. Binnen vier maanden kregen Oekraïne en Moldavië de status van kandidaat-lidstaat. Het perspectief van een EU met 35 of meer landen wordt ineens serieus besproken. Zo’n forse uitbreiding kan alleen na een ingrijpende hervorming van de huidige EU. Maar hoe dan?