In de loop van duizenden jaren veranderen rivieren hun koers onder invloed van zeespiegelstijgingen, bodembeweging en klimaatverandering. Maar in de Rijn-Maasdelta werden dergelijke ‘avulsies’ de laatste 8500 jaar ook door het riviersysteem zelf ingegeven.

De dwaze geografie van aardolieverspilling

The Age of Stupid is een indrukwekkend docudrama dat afgelopen jaar veelvuldig werd ingezet in het debat over klimaatverandering om mensen te doordringen van de noodzaak nu maatregelen te nemen. Maar de film gaat in de eerste plaats over de verspilling van aardolie in ons dwaze tijdperk.

• Reumer, J. De reuzensalamander. Een geschiedenis van de paleontologie. Lias, 414 p., gebonden, geïllustreerd, € 35.
• Baaijens, A. In gesprek met de Noordzee. Op zoek naar een nieuwe relatie met natuur. Atlas Contact, 192 p., € 23.
• Von Hebel, F. Expeditie Spitsbergen. Ooggetuigenverslag van klimaatverandering. Noordboek, 199 p., € 22,90.
• Amrith, S. De brandende aarde. Hoe de mens de aarde veranderde. Athenaeum, 496 p., € 30.
• Spits, J. Onder het bladerdak. Tweeduizend jaar woudgeschiedenis. Van Oorschot, 301 p., € 25.
• Bjornerud, M. Het verborgen leven van stenen. Een geologische biografie van de aarde. Ten Have, 304 p., € 23.

Vorige week werd bekend dat de Vrije Universiteit Amsterdam de afdeling Aardwetenschappen zal opheffen. Dit heeft niet alleen het heftige, directe effect dat zo'n veertig medewerkers van de afdeling hun baan verliezen en studenten hun opleiding daar niet kunnen afmaken. Dit heeft grote gevolgen voor het behouden van bestaande kennis, onderwijs, onderzoek. En dat juist nu, in een tijd waarin deze kennis onmisbaar is om onze planeet te begrijpen, klimaatverandering tegen te gaan en de energietransitie waar te maken. Het KNAG vindt deze keuze onbegrijpelijk.

• World’s largest lesson
• WWF: Educatief materiaal voor basisscholen
• Geologielessen over de Hondsrug
• Leermiddelen Europese Unie
• Geo in beeld – NOS op 3

Ruimtelijke ordening in een veranderend klimaat

Nederland zal de ruimtelijke ordening moeten aanpassen aan het veranderende klimaat. Het besef is er wel, maar traagheid is troef. Hoe krijgen we de vaart erin? De Raad voor de leefomgeving en infrastructuur publiceerde afgelopen zomer hierover een advies. 

In de geschiedenis van de aarde is het klimaat een aantal keer drastisch veranderd. Het werd warmer, soms wel tot enkele graden Celsius, waardoor nieuw leven zich ontwikkelde en ander juist uitstierf. Dit beïnvloedde de hele wereld. Identificeren en voorspellen van deze kantelpunten is cruciaal om effectief om te gaan met de huidige klimaatverandering. Maar hoe kunnen we deze kantelpunten zien aankomen? En wanneer zijn ze in het verleden voorgekomen?

Terwijl steden groeien qua bevolking en bebouwing, vinden daar steeds vaker en heftigere vormen van natuurgeweld plaats. Wat weten we eigenlijk van de kwetsbaarheid in de stad?

De behoefte aan deskundigen die zich bezighouden met de toekomst van plattelandsgebieden groeit gestaag, vooral in het licht van ingrijpende veranderingen zoals de overgang naar meer duurzame landbouwpraktijken en de aanpassingen aan klimaatverandering. Als reactie op deze vraag en de toenemende aandacht van de Europese Commissie voor plattelandsontwikkeling, lanceert de Faculteit Ruimtelijke Wetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) een nieuwe masteropleiding: Sustainable Rural Futures.

Onder leiding van Dr. Daniel Draebing van de Universiteit Utrecht wordt onderzocht hoe de opwarming van de aarde de wereldwijde stabiliteit van bergen bedreigt. Het onderzoek in de Hungerli vallei (Zuid-Zwitserland) laat zien dat het smelten van permafrost en gletsjers deze dreiging versterkt. Resultaten benadrukken de urgentie voor bergachtige regio's en maken de gevolgen van klimaatverandering duidelijk zichtbaar.