Geologisch gezien is de Waddenzee een jong verschijnsel. Bovendien zijn geologische processen er nog volop in werking – een van de redenen waarom het Waddengebied Unesco Werelderfgoed is. De huidige Waddenzee is een momentopname in een continue geologische ontwikkeling, met steeds meer invloed van de mens.

De westelijke Waddenzee lijkt meer op een open zee dan het oostelijke deel. Acht eeuwen geleden bestond deze echter nog grotendeels uit (veen)land. In de 12e en 13e eeuw viel dat door klimaatverandering en menselijke ingrepen ten prooi aan het water.

Elk voor- en najaar vullen de wadplaten tussen Esbjerg en Den Helder zich met honderdduizenden rosse grutto’s, kanoeten en andere steltlopers. Een groot deel komt uit de Arctische toendra, van Canada tot Siberië, en tankt hier bij op de lange trektocht naar en van Afrika. De Waddenzee is ook belangrijk als doortrek-, overwinterings- en broedgebied.

Interview met Pier Vellinga en Ad van der Spek

De Waddenzee is een zeldzaam en kwetsbaar ecosysteem. Dat zou kunnen verdrinken door zeespiegelstijging en bodemdaling. Tenzij het ‘meegroeit’. Dat kan alleen bij voldoende sediment en transportcapaciteit. Hoe kijken twee experts aan tegen de toekomst van de Waddenzee?

De vaargeul tussen Holwerd en Nes op Ameland slibt dicht. Blijven baggeren om deze breed en diep genoeg te houden is eigenlijk niet meer te doen. Rijk, provincie en gemeenten beraden zich op een meer structurele oplossing. Er zijn drie opties, waaronder zelfs een tunnel.

Begin januari 2019 verliest het containerschip MSC Zoe even ten noorden van de Waddeneilanden een groot aantal containers, mogelijk met forse milieuschade voor de Waddenzee. Er is nu onderzoek gaande om vast te stellen hoe groot die schade is. Geen eenvoudige opgave.

Gentrificatie kennen we als (groot)stedelijk verschijnsel. Maar ook op de Waddeneilanden lijkt het zich te manifesteren.

Om te zien welke kant het op gaat met het Waddengebied en of dat de goede is, moeten ontwikkelingen op de voet gevolgd worden. Deze kunnen dan met beleid worden bijgestuurd. De Waddenbalans, die in mei 2020 voor het eerst verscheen, monitort ontwikkelingen vanuit duurzaamheidsperspectief en kan een nuttig instrument worden voor de uitvoering van de Gebiedsvisie Wadden 2050.

Het Waddengebied is een kwetsbaar natuurgebied met de status van Unesco Werelderfgoed. Tegelijk wil het zich economisch ontwikkelen, vooral door toerisme. Dat vergt balanceerkunst.

De Waddenzee is het enige Nederlandse natuurgebied met de status van Unesco Werelderfgoed. Het is zo’n uniek en omvangrijk intergetijdengebied dat de hele wereld het als erfgoed mag beschouwen voor huidige en toekomstige generaties. Maar heeft die status juridisch iets om het lijf of is het vooral een marketinginstrument? En volstaat de huidige inzet om de bijzondere waarden van het Werelderfgoed Waddenzee ‘recht te doen’?