Testversie Tijdlijnen voor Nederland

Er speelt momenteel veel in de fysieke leefomgeving, zoals hoe we omgaan met klimaatverandering. Veelal komen dit soort onderwerpen negatief in het nieuws. Dit kan leiden tot een gevoel van machteloosheid. In deze lessenserie, ontwikkeld door de Universiteit Utrecht in samenwerking met het KNAG, gaat het om leerlingen een hoopvol perspectief op de toekomst te laten ervaren dat er meerdere toekomsten mogelijk zijn. In vier lessen kijken leerlingen op het schaalniveau van Nederland naar ontwikkelingen rondom de thema’s wonen, energie, mobiliteit en natuur & landbouw. Via verschillende creatieve opdrachten doorleven de leerlingen het verleden én de toekomst op een tijdlijn. Voor de verbeelding van de toekomst is gebruik gemaakt van de scenario’s uit de Ruimtelijke Verkenning 2023 die het Planbureau voor de Leefomgeving dit voorjaar publiceerde.

De lessenserie is tot nu toe alleen kleinschalig uitgeprobeerd in de praktijk. We zoeken docenten (3 havo/vwo) die de lessenserie in de klas willen uittesten. Interesse of vragen? Mail naar t.t.favier@uu.nl. Je kunt ook meedoen aan een trainingsdag. Meer informatie op: www.tinyurl.com/didactiekvandehoop

De opdracht in het kort

Eerst wordt er een ‘tijdlijn’ gespannen in de klas of op het schoolplein van 1900 tot nu. Leerlingen kiezen een thema en maken gebeurtenissen concreet door sfeerbeelden of kaartjes te tekenen of advertentieteksten en protestleuzen te schrijven. Zo gaat de geschiedenis echt leven. Alle bladen met tekeningen en teksten van leerlingen worden aan de tijdlijn gehangen. In de nabespreking wordt niet alleen duidelijk hoe al deze gebeurtenissen onderling zijn gekoppeld, maar ook hoe het denken is veranderd over wat mensen belangrijk vonden en wat ze als wenselijke toekomst zagen. Terwijl mensen aanvankelijk stonden te jubelen bij de opening van wegen en ontsluiting van binnensteden voor autoverkeer, willen veel mensen nu juist autovrije of autoluwe binnensteden vanwege de veiligheid en leefbaarheid. Hiermee doorbreek je het idee dat dingen nu eenmaal gaan zoals ze gaan. Het gaat erom dat leerlingen de huidige situatie met het overheersende marktdenken niet meer als vanzelfsprekend aannemen. Maak daarbij expliciet dat burgers in het verleden invloed hebben gehad op de ruimtelijke ontwikkeling: als stemmer of door te protesteren. In les drie en vier worden vier lijnen gespannen van nu tot 2100, die passen bij de scenario’s van het PBL. Nu krijgen leerlingen gebeurtenissen uit de toekomst die ze moeten visualiseren. Aan het eind kunnen ze de lijnen met elkaar vergelijken, en bediscussiëren welke zij prefereren. Hoe komen we bij deze wenselijke toekomst? Welke stappen zie je nu al in de maatschappij in die richting? En hoe kun je daar zelf invloed op hebben?