Het KNAG heeft een subsidie ontvangen van het ministerie van OCW om vakdocenten te ondersteunen met het integreren van de basisvaardigheden. Deze website is daar onderdeel van en is samengesteld door Lonneke Metselaar. Je vindt hier meer dan zestig links naar werkvormen, lesmateriaal en good practice voorbeelden. Dit was niet gelukt zonder het advies van vakinhoudelijke experts en iedereen die lesmateriaal beschikbaar heeft gesteld, waarvoor hartelijk dank! Heb je nog aanvullingen of feedback, mail dit naar info@knag.nl.
Basisvaardigheden
Taal-Nederlands en rekenen-wiskunde zijn belangrijke basisvaardigheden om te kunnen meedoen in de samenleving. Dat geldt ook voor digitale geletterdheid en burgerschap. Alle vier basisvaardigheden komen bij wereldoriëntatie en aardrijkskunde nadrukkelijk aan de orde en dit is een grote kans voor het aardrijkskundeonderwijs.
Taal is onmisbaar om informatie te begrijpen en te verwerken. Met gerichte aandacht voor taal binnen een vakgebied begrijpen leerlingen de stof beter en werken ze tegelijkertijd aan taalvaardigheid. Aardrijkskunde gaat over zeer contextrijke thema’s, waarbij taalsteun erg welkom is.
Bij veel geografisch onderzoek komen rekenen en wiskunde om de hoek kijken en het wiskundeonderwijs gebruikt gegevens die zijn verzameld bij geografisch onderzoek. In de meeste reken- en wiskundemethoden vind je dan ook geografische opgaven, zoals (klimaat)grafieken lezen en schaalrekenen. De verbanden tussen beide vakken gaan echter verder dan alleen data-analyse. Ze nodigen uit tot logisch denken, patronen zoeken en problemen oplossen.
Bij digitale geletterdheid moeten leerlingen weten wat digitale technologie is en hoe je ermee werkt, en zich bewust zijn van de risico’s en er kritisch mee omgaan. Bij aardrijkskunde gaat het daarnaast specifiek om geografische informatie: weten wat ruimtelijke informatie is, hoe je die verzamelt, verwerkt en presenteert.
Burgerschap is nodig om actief te kunnen deelnemen aan de samenleving. Alle leerlingen moeten leren over de basiswaarden van de Nederlandse rechtsstaat en democratie, zoals vrijheid, gelijkheid en solidariteit. Burgerschap heeft een duidelijke geografische dimensie. Je bent burger van een gebied: een gemeente, een waterschap, een land, de EU. Om als wereldburger goed te kunnen functioneren, moet je iets van de wereld om je heen begrijpen, een onderbouwde mening kunnen vormen en je betrokken voelen bij de samenleving.
Deze website van het KNAG biedt inspiratie en handvatten voor leerkrachten en andere onderwijsprofessionals die willen werken aan de basisvaardigheden in het aardrijkskundeonderwijs. Met:
• informatie over de relatie tussen aardrijkskunde en de vier basisvaardigheden;
• praktische tips en lesmateriaal voor het werken aan de basisvaardigheden in het aardrijkskundeonderwijs (po en vo); en
• publicaties voor wie meer wil weten; een deel daarvan is vrij te downloaden.
LINKS:
• SLO, definitie basisvaardigheden
• KNAG, artikel ‘Basisvaardigheden en wereldoriëntatie’ in Geografie november/december 2023
• Inspectie van het Onderwijs, standaard basisvaardigheden (OP0)
• Nationaal Programma Onderwijs, interventiekaart basisvaardigheden
• VO-raad, Masterplan Basisvaardigheden
Leerlingen van het Jac. P. Thijsse College in Castricum aan de slag met GIS (2023).