In september was migratie-expert Hein de Haas te gast bij Vandaag Inside. Hij is een van de  weinige geografen die in de media aan het woord komt. ‘Eindelijk’, verzucht een deel van de beroepsgroep. Anderen vragen zich af wat het uithaalt.

Met veel afbeeldingen voor in de klas

Het succes van de Atlas van de wereldgeschiedenis van Christian Grataloup (zie Geografie-2021-5) blijkt het begin van een reeks. Eind vorig jaar verscheen de Nederlandse editie van de Atlas historique de la Terre. Centraal staat de verandering van de aarde, met een overweldigende hoeveelheid onderwerpen, vervat in verrassende kaarten. De insteek is ‘historique’, maar ze zijn prima te gebruiken bij AK. 

Nederland kampt met een structureel gebrek aan ruimte. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek is iets meer dan de helft van het land in gebruik als landbouwgrond. Vermindering hiervan leidt tot sterke protesten vanuit de agrarische sector. Tegelijkertijd willen anderen meer ruimte voor woningen, duurzame energieopwekking en verbetering van de infrastructuur of de natuur. En nu is daar de Nota Ruimte voor Defensie (NPRD) waarin het ministerie pleit voor meer gebieden voor de eigen activiteiten. 

De Zwarte Zee vormt al bijna tien jaar het treurige toneel van de strijd tussen Rusland en Oekraïne. Maar er grenzen meer landen aan deze zee, met evenzovele verhalen. Bert Spiertz brengt ze tot leven in prachtige beelden. 

De aarde volgens W.F. Hermans

Was hij niet zo’n briljant schrijver, dan hadden we over W.F. Hermans nooit zo vaak gelezen in Geografie. Zijn kwaliteiten als aardwetenschapper bleven daar duidelijk bij achter. Dat is een van de conclusies die je kunt trekken uit De aarde volgens W.F. Hermans. De schrijver als geoloog van Salomon Kroonenberg. 

De Onderwijsdag wordt een vast onderdeel op de KNAG-jaarkalender, met lezingen, workshops en een bedrijvenmarkt, en groeit uit van een bijeenkomst met tweehonderd deelnemers tot een mega-event dat vóór corona meer dan duizend belangstellenden trekt. Daarmee bereikt het evenement wel de grens van wat in deze opzet mogelijk is. De Onderwijsdag is zo populair dat er de laatste jaren mensen teleurgesteld moeten worden. Vanwege (brand)veiligheid en vergunningen is het soms noodzakelijk de inschrijving voortijdig te sluiten.

Het KNAG is ontstaan in de tijd van de Verlichting en de wetenschap, maar ook de tijd van imperialisme en kolonialisme. Het werd in 1873 opgericht door vier leraren aardrijkskunde met als doel ‘vermeerdering der kennis van de Aardbol’. Maar achter dat wetenschappelijke hoofddoel zaten meerdere praktische doelen en belangen, zo valt te lezen in een brief die de oprichters van het KNAG in februari 1873 stuurden aan bekende beoefenaars van de aardrijkskunde: ‘… teneinde de ontwakende belangstelling in de aardrijkskunde aan te wakkeren, en daardoor de kennis te vermeerderen, waarvan onder andere de handel, scheepvaart, industrie, kolonisatie en emigratie de vruchten konden plukken’.

In 2003 werd het 130-jarig bestaan van het KNAG gevierd met een groots opgezette tentoonstelling in het Tropenmuseum en een meer dan 380 pagina’s dikke catalogus, In kaart gebracht met kapmes en kompas. Met het Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap op expeditie tussen 1873 en 1960. Het boek vertelt over de tientallen expedities waarbij het KNAG betrokken was, vooral naar Indonesië en Suriname, en toont afbeeldingen van de naar Nederland meegenomen en tentoongestelde etnografische voorwerpen. Het Ten geleide vermeldt dat ‘men slechts bewondering [kan] hebben voor al die mensen die, misschien gedreven door de hang naar avontuur, met grote inzet en moed de kennis over het aardrijk op verschillende plaatsen op de aardbol hebben vergroot’.

Het 150e jaar van het KNAG vieren we wederom met een extra dikke Geografie. Dit keer draait het niet zozeer om de jubilaris, maar om het onderwijs, de wetenschap en geografie in de praktijk in de afgelopen vijftig jaar. Ben de Pater, Leo Paul, Rob van der Vaart en Florien Willems vormden de gastredactie van dit lustrumnummer. Zij zorgden voor de inhoud, met artikelen van eigen hand en van allerlei geografen betrokken bij onderwijs, wetenschap of werkend in de praktijk.