Interview met Lotte Jensen, hoogleraar literatuur- en cultuurgeschiedenis

Afgelopen jaar werd de Sint-Elisabethsvloed uitgebreid herdacht. Het is een iconische ramp in de Nederlandse geschiedenis, nu zes eeuwen geleden. Lotte Jensen schreef daarover samen met anderen het boek De grote en vreeselike vloed. De Sint-Elisabethsvloed 1421-2021. Zij leidt het NWO-onderzoeksproject Dealing with disasters. Daarin bestudeert ze de rol van rampen in de vorming van lokale en nationale identiteiten, en welke lessen we kunnen trekken uit rampen in het verleden.

Op 4 december 2021 kwam de Semeru op Java tot een verwoestende uitbarsting. Er kwamen lahars en pyroclastische stromen van de vulkaan af die duizenden woningen verwoestten. Minstens 57 mensen vonden de dood. Waarom schoot het hazard management deze keer zo tekort? Het antwoord ligt in de aanleiding voor de uitbarsting: zeer zware regenval. De hydrologische kringloop speelt een grotere rol in het triggeren van vulkaanuitbarstingen dan je misschien zou denken.

Het eiland Aruba is slechts 18 km2 groter dan Texel. De grote verscheidenheid aan geologische verschijnselen is dan ook wonderlijk. En de afwisseling tussen ijstijden en warmere perioden is hier veel beter zichtbaar dan in Nederland.

In oktober won het boek De boom met de bittere bladeren van Ruth Erica de Glazen Globe, de prijs voor het beste geografische boek. Het verhaal speelt in Rwanda, 14 jaar na de genocide in 1994. Zie ook Geografie januari 2022. Nu, 27 jaar later, lijkt het erg goed te gaan met Rwanda.

De Poolse regering ligt al een tijd op ramkoers met de Europese Unie. Polen laat zich simpelweg niet de les lezen door de buitenwacht. Daar zit een hele geschiedenis van territoriale verscheuring achter. Die bepaalde ook dat Polen zich verdeeld ontwikkelde. En dat is nog steeds zo. Polen A en B.

Op basis van de verschillende ligging en geologie kun je de zes eilanden in drie groepen verdelen: (1) Aruba, (2) de SSS-eilanden en (3) Curaçao en Bonaire. In het drieluik ‘Geologie van de Antillen’ gaan we hier dieper op in.

De Nederlandse kust wordt sinds de 19e eeuw gemonitord en de variaties worden in kaart gebracht om de veiligheid te bewaken. Met de zeespiegelstijging wordt dit nog belangrijker. Nieuwe visualisatietechnieken helpen hierbij.

Van 4 t/m 8 oktober gingen bijna 4000 leerlingen op expeditie met aardrijkskunde tijdens de GeoWeek. Een week waarin leerlingen zelf aardrijkskunde konden ontdekken: op bezoek bij een bedrijf, tijdens een gastles van een geoprofessional of op veldwerk!

Aan de vooravond van de klimaattop in Glasgow gooide het KNMI met Klimaatsignaal’21 een steen in de vijver. We moeten volgens het KNMI in Nederland rekening houden met een fors hogere zeespiegelstijging, met drogere en hetere zomers en extremere hoosbuien. Ook nu weer zijn de reacties verdeeld. Wordt er niet overdreven? Of: zie je wel, het is veel erger dan we dachten! Een lesje in klimaatonzekerheden.

Terwijl Egypte kampt met een nijpend watertekort, verdampt in de Qattara-depressie in de Westelijke Woestijn even veel zoet water als de zomerafvoer van de Maas. Waarom laat de overheid die kans liggen?