In de bestuursvergadering van het KNAG in 1888 deed bibliothecaris Isaac Dornseiffen verslag van de stand van zaken. Er was dat jaar een rijke oogst aan kaarten. Een aantal van de belangrijkste liet hij aan het bestuur zien en ‘als curiositeit was ook nog ter vergadering een Chineesche kaart van het eiland Formosa, afkomstig van de Zendeling Campbell’. Deze kaart was er een uit een set van twee die Campbell had geschonken, een van Taiwan (destijds: Formosa) en een van de Pescadores, de eilandengroep tussen Taiwan en China.

De hodograaf en pedograaf van Thomas Ferguson in de praktijk getest

In de collectie van het KNAG zitten drie kaarten van Shanghai, Soochow en Foochow, gemaakt door Thomas Ferguson. Die werkte daar 35 jaar bij de Chinese maritieme belastingdienst en was in feite een hobby-cartograaf. Hij verrichtte daarvoor bijzondere metingen.

Kaarten werden vroeger gedrukt van koperplaten, waarin de lijnen en letters waren gegraveerd en/of geëtst. Een van de voordelen van dit procedé was dat de graveur na verloop van tijd wijzigingen in de plaat kon aanbrengen. De kaart van Gelderland van Frederick de Wit uit de 2e helft van de 17e eeuw is maar liefst negenmaal gewijzigd, zodat er tien verschillende ‘staten’ van die kaart zijn.

In het westen van Nederland zijn vanaf begin 17e eeuw enorm veel meren, meertjes, rivier- en zeearmen ingepolderd. Voor de meeste van deze droogmakerijen zijn kaarten vervaardigd: planningskaarten, technische kaarten voor de uitvoering van de droogmaking en kaarten met de beoogde perceelsgrenzen om investeerders aan te trekken. In het dit jaar verschenen boek Polderkaarten van Wim Renkema, Marc Hameleers en Peter van der Krogt zijn honderden van deze kaarten beschreven en afgebeeld. Om het boek niet te omvangrijk te laten worden – het telt toch al 900 pagina’s – zijn kaarten van na 1860 niet opgenomen. De hier afgebeelde kaart van Polder II is uit 1873 en dus dertien jaar te nieuw voor het boek.

In de KNAG-collectie bevinden zich drie kaarten uit 1873 over de Maxwell [Land] Grant in New Mexico. Het gaat om een geologische kaart, een landbouwkaart en een kaart van geplande spoorwegverbindingen. Wat is het verhaal erachter?

In 1873 verscheen deze kaart van het Koninkrijk der Nederlanden met een bijkaart van het Groothertogdom Luxemburg, dat in die tijd onder het huis van Oranje-Nassau viel. Aan de zijkanten staan – nogal verrassend – de wapens van zestien landen in Europa, met teksten waarin het wemelt van de spelfouten.

Belangwekkende Nederlandse geografen maken kans onderscheiden te worden met de Plancius-medaille van het KNAG. Vreemd genoeg komt Plancius zelf nauwelijks ter sprake in de tijdschriften van het genootschap.

Midden 17e eeuw bereikte de Amsterdamse productie van grote encyclopedische atlassen een hoogtepunt. Deze bevatten niet alleen kaarten maar ook veel tekst. De uitgevers Johannes Janssonius en Joan Blaeu poogden elkaar de loef af te steken door steeds een grotere atlas te produceren dan de ander. Wat dat betekende voor de kaarten, wordt duidelijk aan de hand van een kaart van het Spaanse platteland.

Lang werd aangenomen dat het verhaal van de jongen die Holland van een overstroming redde door met zijn vinger een gat in een dijk dicht te houden, van oud-Hollandse oorsprong was. Het is echter vooral in de Verenigde Staten verspreid. Zo’n dertig jaar geleden bleek dat het Amerikaanse verhaal gebaseerd is op de Engelse vertaling van een korte vertelling van de Franse schrijfster Eugénie Foa uit 1848. Recent onderzoek toont aan dat ook zij het niet zelf bedacht heeft.

In 2021 was het 600 jaar geleden dat de Sint-Elisabethsvloed een groot deel van Holland onder water zette. In de publicaties die deze ramp herdenken, kreeg de enig bekende kaart van vóór de overstroming geen of nauwelijks aandacht. De kaart levert geen nieuwe gegevens over de Grote Waard, die uiteindelijk verloren ging, maar geeft inzicht in het cartografisch denken van die tijd.