Op grote schaal illegale irrigatie in Spanje

Dankzij irrigatie moderniseerde de Spaanse landbouw en groeide de export, vooral van groenten en fruit. De keerzijde is de illegale winning en overexploitatie van grondwater.

Mede dankzij de Cumberland Gap, de doorbraak door de Appalachen (Geografie, april 2019) werd Tennessee een nieuwe kolonisatiegebied achter de bergketen in het oosten van de Verenigde Staten. Vooral Britse en Schotse immigranten vestigden zich op de relatief goedkope landbouwgronden. Daarbij werd de oorspronkelijke bevolking verdreven, met als onmenselijk dieptepunt de deportatie van de Cherokee naar Oklahoma, bekend als de Trail of tears. Latere kolonisatiefronten schoven op naar het midden en westen van Tennessee, waar het op slavernij gebaseerde plantagesysteem tot grote bloei zou komen. Tennessee koos dan ook partij voor de zuidelijke Confederatie, die voor uitbreiding van de slavernij was, terwijl het Noorden restricties wilde. De staat raakte verwikkeld in de rampzalige Amerikaanse Burgeroorlog van 1861-1865 en kwam hier ontredderd en sterk verarmd uit. De infrastructuur was verwoest, het plantagesysteem ten onder gegaan en de niet-agrarische sector was zwaar gehavend. Het zou nog decennia duren voor Tennessee weer enigszins op de been was. De ‘grote ommekeer’ voor Tennesse moest nog komen tijdens de crisis van de jaren 1930.

KNAG-tentoonstelling in het Stedelijk Museum

Ruim honderd jaar terug, in september en oktober 1921, was er in het Stedelijk Museum in Amsterdam een tentoonstelling van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap. Hierbij verscheen een Catalogus van kaarten, enz. betrekking hebbende op de oudere en tegenwoordige gesteldheid van Holland tusschen Maas en IJ, aanwezig op de tentoonstelling … Daarin staat een uitvoerige verhandeling van meer dan 160 pagina’s(!) over de ‘geschiedenis der natuurlijk gesteldheid van Holland tusschen het IJ en de groote rivieren’, door dr. A.A. Beekman. Over hem straks meer. De catalogus bevat ook een lijst van wel 100 pagina’s met meer dan 900 nummers van kaarten en andere objecten die op de tentoonstelling te zien waren. Voorin staat nóg een lijst, met namen van leden van het ‘Eere-comité’, leden van de Commissie voor de tentoonstelling en inzenders van tentoongestelde stukken.

In Geografie juni 2020 schreef Marloes Pouw hoe jonge kajakkers actie voeren tegen de bouw van stuwdammen in ongetemde rivieren in de Balkan. Dat ook de lokale bevolking zich roert, blijkt uit de rapportage van fotograaf Bert Spiertz in Zuid-Albanië.

Het zonnigste deel van Nederland is Zeeland. Genoeg reden dus om af te reizen naar deze zuidwestelijkste provincie. Dan moet je wel direct bepalen welk eiland het wordt en of je kiest voor een vaste oeververbinding die deel uitmaakt van de Deltawerken of een landverbinding. Een echte landverbinding zonder duidelijke dammen en bruggen is er voor de twee centrale Zeeuwse eilanden Walcheren en Zuid-Beveland pas sinds 1949. Vanaf Bergen op Zoom nemen we de A58. We dalen de Brabantse Wal af en komen in het ‘nieuwland’ van het voormalige Kreekrak – dit zijn op- en aanwassen die na de middeleeuwen zijn teruggewonnen op de zee. De Schelde-Rijnverbinding en het Bathse Spuikanaal, die we passeren, zijn een heel nieuwe doorsnijding van Zuid-Beveland. Net als het kanaal door Zuid-Beveland een stuk verderop, waar we via de Vlaketunnel onderdoor rijden.

In bomen klimmen, door de modder banjeren en sleetje rijden van een steile helling – al spelend leer je risico’s in te schatten en te ontdekken waar je grenzen liggen. Maar in de praktijk wordt het vrije, en daarmee soms risicovolle, buiten spelen van kinderen steeds meer aan banden gelegd.

Film in je les

Van een reportage over de watercrisis in Kaapstad tot een zelfgemaakte clip over migratie in de eigen wijk. Film kun je op allerlei manieren inzetten bij aardrijkskunde. Kim Trouwborst geeft negen tips over hoe hij film inpast in de lerarenopleiding aardrijkskunde in Nijmegen.

De bovengrond is onlosmakelijk verbonden met de ondergrond. Woningen bouwen op een slappe bodem is bijvoorbeeld onverstandig. EduGIS heeft een lessenserie ontwikkeld waarin leerlingen aan de slag gaan met actuele vraagstukken rondom verstedelijking, watermanagement en duurzame energie. Hierbij maken ze gebruik van gegevens over de boven- én ondergrond.

Een bijna compleet overzicht van de aardwetenschappen

Kees Hendrix zag als 10-jarig jongetje tijdens een vakantie in Zuid-Limburg voor het eerst ‘rotsen’ en kreeg in een groeve een stuk steen met fossielen. De fascinatie bleef en resulteerde in een lijvig boekwerk.

In 2021 gaf Rusland aan ruim 667.000 buitenlanders het Russische staatsburgerschap. In 2019 tekende president Poetin al een besluit om het voor inwoners van de onlangs zelfverklaarde en door Rusland erkende onafhankelijke 'volksrepublieken' Donetsk en Loehansk makkelijker te maken een Russisch paspoort te krijgen. Een tactiek die Rusland al langer gebruikt.