Wij, docenten/onderzoekers aardrijkskunde en geschiedenis, roepen op tot een intercollegiaal gesprek. Laten we verantwoordelijkheid nemen. Onzekerheid is van alle tijden, maar nu veranderingen, problemen en transities zo indringend op ons afkomen, moeten onze vakken meer gaan bijdragen aan het ontwikkelen van veerkracht bij leerlingen. Aardrijkskunde en geschiedenis maken inzichtelijk waarom andere plaatsen en tijden zo verschillen van de onze. Essentieel, maar niet genoeg.   

Met veel afbeeldingen voor in de klas

Het succes van de Atlas van de wereldgeschiedenis van Christian Grataloup (zie Geografie-2021-5) blijkt het begin van een reeks. Eind vorig jaar verscheen de Nederlandse editie van de Atlas historique de la Terre. Centraal staat de verandering van de aarde, met een overweldigende hoeveelheid onderwerpen, vervat in verrassende kaarten. De insteek is ‘historique’, maar ze zijn prima te gebruiken bij AK. 

• Van der Schee, J.A. Geografische wandelingen in Buitenveldert
• Steele, W., Handman, J., & McShane, I. Hot Cities. A transdisciplinary agenda
• Keskitalo, E.C.H. Rethinking Nature Relations. Beyond Binaries
• Hospers, G-J., & Amrhein, S. (red.). Coping with Overtourism in Post-Pandemic Europe. Approaches, experiences and challenges  
• Steenhuis, A. & Teunissen, J.J. De grote wilde vaart. Wereldhavens en globalisering
• Paulissen, M. Cultural sponges. Past and present uses, meanings and legacy of raised bogs in the Low Countries
• Sitalsing, K. Blauwestad. Een dorp in uitvoering en een poging het land naar onze hand te zetten
• Bootsma, P. ‘Als het niet kan zoals het moet...’.  Jan de Koning. Een biografie

Robert Menasse schreef de eerste grote EU-roman 

Die Hauptstadt is een bestseller in het Duitse taalgebied. Hij won in 2017 de Deutscher Buchpreis en de uitgever meldt dat de rechten al zijn verkocht voor vele taal­gebieden, waaronder vijftien EU-talen, het Chinees, Russisch, Arabisch en Turks. De Engelse vertaling is aangekondigd voor februari 2019. Net op tijd voor de Brexit. Afge­lopen winter verscheen de Nederlandse versie. De literaire kritieken waren lovend: ‘Hoe Europa in de eerste grote roman over de EU een stem en gezicht krijgt’(Vrij Neder­land), ‘Absurdisme en ernst: Menasse biedt gevaarlijk vermaak’(de Volkskrant). ‘Robert Menasse beschrijft opwindend een Europa zonder eigenschappen’(Trouw). De mees­ten lezen er een venijnige kritiek in op Brussel en de EU. Maar dat zal zeker niet de bedoeling zijn geweest van de auteur. 

Een vrijdag begin maart. Op het Malieveld worden al dagenlang voorbereidingen getroffen voor de City-Pier-City-loop. Er zijn grote witte tenten neergezet, overal staan dranghekken en het veld wordt omzoomd door lange, witte hekken. Verboden toegang. Daarbuiten zijn lange rijen blauwe Dixi’s, mobiele urinoirs, en tijdelijke fietsenrekken geplaatst. Mijn fietspad aan de noordwestkant van het Malieveld is afgesloten. Dat is zondag de finishstraat. Er zijn tribunes omheen gebouwd. Vlaggen wapperen in de wind. 

Bram Vermeulen is bekend van de tv-reeks Frontlinie, over het leven van mensen die aan frontlinies wonen, op plekken waar vrijwel niemand anders komt. Hij maakt ook een podcast, Achter de Frontlinie, die daarop aansluit met de rol van het Westen,
Europa en Nederland op die plekken.

De Gelderse vallei heeft een glaciale oorsprong en is als depressie in het landschap ontstaan doordat het ijs in de voorlaatste ijstijd vanuit het noorden zand en klei voor zich uit duwde. De Gelderse vallei is ook onderdeel van de Bible Belt, waar relatief veel conservatieve protestanten wonen. Dat deze zone dwars door Nederland loopt, van Zeeland tot in Friesland, is terug te voeren tot de lijn van het Twaalfjarig Bestand in het begin van de 17e eeuw. Ten zuiden ervan, in het Spaanse deel, werd de protestantse bevolking gedwongen zich te bekeren tot het katholieke geloof. Velen kozen ervoor te verhuizen naar de noordzijde van de bestandslijn. Toen in de tweede helft van de 17e eeuw Barneveld weer een katholieke priester kreeg, zag die in dat er in deze gemeente voor hem geen kansen lagen. Dus week hij uit naar Achterveld. Dat is nog steeds een katholieke enclave met zelfs een grote carnavalsoptocht.

Herkennen leerlingen de koloniale erfenis in het hedendaagse aardrijkskundeonderwijs? En als je ze daarbij op weg helpt, hoe voelt dat dan voor ze?

In het najaar verscheen eindelijk een populairwetenschappelijk boek over het klimaat van het verleden. In Our Fragile Moment laat de Amerikaanse klimaatwetenschapper Michael Mann zien dat onze beschaving zich mede heeft kunnen ontwikkelen dankzij een bijzonder stabiel klimaat in de afgelopen zesduizend jaar, ons broze moment. Vervolgens gebruikt hij 4,5 miljard jaar klimaatgeschiedenis om zichtbaar te maken wat ons te wachten staat bij geen, huidig en extra klimaatbeleid. Zijn boodschap is dat we niet te laat zijn, maar nu wel moeten doorpakken.

• Dröge, P. De Tawl. Hoe de Nederlandse taal (bijna) Amerika veroverde. 
• Molema, M. Zwaaien, roepen, springen. Naar een land waarin elke regio telt. 
• De Goeje, F. Een berg die mijn naam draagt. Naar het hart van de Surinaamse jungle, op zoek naar mijn koloniale erfenis. 
• Nijboer, R. Wereldzee in de polder. Een moderne ontdekkingsreis van de Zuiderzee van 1873 naar het IJsselmeer van vandaag.
• Steenhuis, M., Meurs, P., & Teunissen, V. Het Groene Hart. Wereld tussen de steden.