De Perito Moreno-gletsjer in Patagonië lijkt ongevoelig voor de global warming. Hij groeit in plaats van dat hij krimpt. Wel breekt hij periodiek op een spectaculaire manier af. Dat maakt deze gletsjer tot de belangrijkste toeristische attractie van Patagonië én een raadsel voor glaciologen.  

Hoe steden met hun beroemdheden omgaan

De Erasmusbrug in Rotterdam, Salzburg City of Mozart, Goethestadt Bad Lauchstädt… Steden pronken graag met beroemde plaatsgenoten om zich te profileren. Celebrity branding levert een stad aandacht, bezoekers en inkomsten op, maar kent ook dillema’s en risico’s. 

De Eifel

Voor vulkaanuitbarstingen in Nederland hoef je niet te vrezen, als je de Bovenwindse Eilanden in de Caribische Zee niet meerekent. Maar vlak de Eifel niet uit. Op zo’n 200 kilometer van de Nederlandse grens wemelt het van de vulkanen, die geologisch gezien kort geleden voor heftig vuurwerk zorgden. Schuilt daar nog gevaar?

In februari 2022 meldde Fox Weather nog dat het westen van de Verenigde Staten volgens wetenschappers de droogste periode in meer dan 1200 jaar beleefde. En dat dit na 22 droge jaren opnieuw zo zou blijven. Een jaar later ziet het er heel anders uit. Drie weken heftige regen mondden uit in overstromingen, 21 slachtoffers en dikke pakketten sneeuw in de bergen.

Hoogwaterveiligheid

Na Ruimte voor de Rivier en Maaswerken is er sinds 2014 het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Daarin werken 21 waterschappen en Rijkswaterstaat samen aan de grootste dijkversterkingsoperatie sinds de Deltawerken. Tot 2050 versterken zij ruim 1500 kilometer aan dijken, en 400 sluizen en gemalen om overstromingen in Nederland te voorkomen. Waterveiligheid anno 2023 is puzzelen en maatwerk.

In de herziene eindtermen vwo van het examenprogramma staat dat eigenlijk alle plaatbeweging te verklaren is door ridge push en slab pull. Mantelconvectie heeft als verklaring afgedaan (zie ook Geografie maart en april 2021).  Waarom staat mantelconvectie (als ‘convectiestromen’) dan toch óók genoemd?

Door stedenbouwkundige ontwikkelingen in Rotterdam veranderde het stratenplan in de 19e eeuw voortdurend. Hierdoor nam de vraag naar nieuwe plattegronden toe. Dit plan van Rotterdam uit 1873 is een van de vele commercieel uitgegeven stadskaarten uit die tijd. Details op de kaart vertellen over de stad en zijn ontwikkeling.

Premier Rutte noemde de Nederlandse excuses over het slavernijverleden op 19 december ‘een eerste stap’. De volgende is werken aan meer bewustwording van dat schuldige verleden, ongelijkheid, racisme en de hedendaagse doorwerking ervan. Om te beginnen in het onderwijs – bij alle vakken en zeker bij aardrijkskunde. David Lambert, emeritus hoogleraar Geography Education aan het University College London, pleit voor een betere ‘raciale geletterdheid’ in ons aardrijkskundeonderwijs: het vermogen te doorgronden hoe ras en racisme tot op de dag van vandaag doorwerken in de samenleving én bij aardrijkskunde.

Gedachtegoed Jan Hinderink (†)

De analyses in het veel geciteerde Agricultural Commercialization and Government Policy in Africa van de op 10 december jl. overleden Jan Hinderink en collega-geograaf Jan Sterkenburg blijken na 37 jaar nog steeds valide. Maar een heruitgave als e-book volstaat niet. Nieuwe ontwikkelingen in de afgelopen veertig jaar roepen om een vervolg. Er zijn genoeg Afrikaanse wetenschappers om de pen over te nemen.  

Slums, favela’s, shanty towns, kampungs, bidonvilles, informal settlements, sloppenwijken of hoe ze wereldwijd ook heten, stellen stadsbesturen voor dilemma’s. De ongeplande nederzettingen hebben een bufferfunctie, maar vormen ook een ‘schandvlek’, waar mensen in zeer gebrekkige omstandigheden leven. Welke aanpak komt de bewoners ten goede?