Geografie als wetenschap

Van een methodologische revolutie zoals in de jaren 1960-70 is geen sprake, maar van een stilstand evenmin. Nieuw manieren om data te verzamelen en te analyseren zijn volop in ontwikkeling. Toenemende rekencapaciteit maakt kwantitatieve analyses steeds complexer. Daarnaast bloeien kwalitatieve methoden.

Niet langer docent of overheidsplanoloog

Architectenbureaus en ingenieursbureaus waren er al heel lang, maar ‘geografenbureaus’  bestonden tot omstreeks 1980 nauwelijks. Daarna begonnen ze aan een ware opmars.

Gelinde Groeneveld laat zich als zzp’er inschakelen voor ‘strategisch advies en procesbegeleiding’. Ze kijkt terug op ruim 25 jaar werkervaring met gebiedsontwikkeling. We stelden haar enkele vragen. ‘Het is nooit zwart-wit.’

In 1935 hield Louis van Vuuren, hoogleraar sociale geografie in Utrecht, op de Eerste Nederlandse Geografendag – min of meer de voorloper van de hedendaagse KNAG Onderwijsdag – een toespraak over ‘de geschiktheid van den sociaal geograaf voor beroepen in het praktische leven’. Hij voorspelde dat geografen zouden worden ingeschakeld bij onderzoek ter voorbereiding van ruimtelijke plannen (‘want een plan voor stadsuitbreiding is niet en is nooit geweest een technisch ingenieursprobleem’). Afgestudeerden zouden ook hoofd van de afdeling sociaaleconomisch onderzoek van een Kamer van Koophandel kunnen worden, of journalist. Vrouwelijke geografen ‘die zich hebben gespecialiseerd in de sociaal-psychologische richting’ konden leidinggevende worden bij grote ondernemingen met veel werkneemsters, zoals Philips, Verkade en De Gruyter.

In 1873, oprichtingsjaar van het KNAG, waren er geen universitair opgeleide geografen in Nederland. Die kwamen er pas nadat in 1877 C.M. Kan, leraar op een hbs in Utrecht en medeoprichter en secretaris van het KNAG, in Amsterdam werd benoemd tot hoogleraar geografie, na lobbywerk van het genootschap. In 1908 kreeg ook de universiteit in Utrecht professoren in de sociale en fysische geografie. Het waren aanvankelijk bijvakken; pas in 1922 werden ze volwaardige universitaire opleidingen in Amsterdam en Utrecht. Na de Tweede Wereldoorlog kwamen er ook geografische leerstoelen in Groningen, Nijmegen en aan de Vrije Universiteit in Amsterdam (tot 1986).

Gered door lokale initiatieven

Driekwart eeuw geleden dwongen actievoerders in Engeland de opening van een gesloten kanaal af. Zo begon een nieuw leven voor de kanalen: van innovatieve aanjagers van de industriële revolutie via verwaarloosde relicten naar geliefde dragers van de vrijetijdseconomie.

• Van Bemmel, A.A.B. e.a.  De dam bij Wijk en het Kromme Rijngebied in de middeleeuwen.   
• Gonesh, E.G. Het grensgeschil tussen Suriname en Guyana.
• Renes, H. Landscape, Heritage and National Identity in Modern Europe. 
• Nijenhuis, C. Een nieuwe tijd. Zeeland na de ramp. 
• Lengkeek, J. Het eeuwige leven van reisverhalen. Waarom we altijd eropuit willen. 
• Van Huissteden, K., & J. Vandenberghe. Permafrost; nu en in de ijstijd.

• Haartsen, T. Rural geography revisited. Op zoek naar de geografie van het platteland. 
• Terlouw, K. Political Geography of Cities and Regions: Changing Legitimacy and Identity.
• Kema, G. e.a. (red.). De banaan. De onbekende wereld achter ons favoriete fruit. 
• De Atlas van Geluk. 
• Berendse, M., & Brood, P. Historische wateratlas NL. De drijvende kracht van Nederland. 
• Papin, D. (red.). Geopolitieke atlas van Rusland. De geschiedenis van Rusland en de oorlog met Oekraïne in kaarten en infographics. 

• Freriks, K., & Storms, M. Grensverkenningen. Langs oude grenzen in Nederland. 
• Cole, T. About Britain. A Journey of Seventy Years and 1,345 Miles. 
• Huisman, H., & Braaksma, M. Het Groot Keienboek. Zwerfstenen uit Scandinavië. 
• Meijer, F. Verbonden door rampspoed. Rampen en natievorming in negentiende-eeuws Nederland. 
• Jensen, L. Wij en het water. Een Nederlandse geschiedenis. 

• Van Oosterom, G. Boerderij en buitenplaats. De relatie tussen landbouw en buitenleven in het Amstellands Arcadië (1640-1840). 
• Nors, D. Langs de kustlijn. 
• Budding, J. Lady Hester Stanhope (1776-1839), koningin van de woestijn. Biografie van een negentiende-eeuwse reizigster.
• Van Aalst, I. & Visser, K. Wandelen in Chicago. 
• Coulthard, S. Een kleine geschiedenis van de wereld aan de hand van schapen. 
• Darwin, Ch. Humusvorming door wormen, met observaties over hun levenswijze. 
• Darwin, Ch. De bouw en verspreiding van koraalriffen.