Landschapsontwikkeling stuurt rivierverruiming

Vanwege de klimaatverandering moet de Rijn straks 18.000 m3 water kunnen afvoeren – een vijfde meer dan nu. Rijkswaterstaat wil de rivieren meer ruimte geven door kribben te verlagen, dijken terug te leggen en nevengeulen te graven. De vijftien gemeenten langs de Waal, die tweederde van het Rijnwater afvoert, willen echter niet dat de rivierverruimingsprojecten de ontwikkeling van het (buitendijkse) gebied dicteren. Zij begonnen in 2006 met het project WaalWeelde, een mooi voorbeeld van integrale gebiedsontwikkeling van onderop.

De strijd om behoud van een idyllisch tuindorp

Terwijl de landelijke media hun aandacht richtten op de ontwikkeling van de Blauwestad voerden bewoners van het Groningse Blauwe Dorp een achterhoedegevecht voor behoud van hun wijk. Begin november 2009 keerden de rollen om. In de week dat het laatste bouwbedrijf zich terugtrok uit de Blauwestad, ontving de bewonerscommissie van het Blauwe Dorp de complimenten van minister Cramer van Ruimte en Milieu over hun inzet voor behoud van hun tuindorp. Het wijkvernieuwingsproces is nu in volle gang.

In de loop van duizenden jaren veranderen rivieren hun koers onder invloed van zeespiegelstijgingen, bodembeweging en klimaatverandering. Maar in de Rijn-Maasdelta werden dergelijke ‘avulsies’ de laatste 8500 jaar ook door het riviersysteem zelf ingegeven.

Bepaling van de vegetatieruwheid met laseraltimetrie

De opstuwing van water door vegetatie in de uiterwaarden leidt tot grote onzekerheid over de waterstand tijdens pieken in de Rijn en Maas. Met hoogtemetingen vanuit de lucht kan de opstuwing echter goed berekend worden. Dat helpt het effect van beheersmaatregelen in de uiterwaarden te vertalen naar veiligheid.

De fiets is als oer-Hollands vervoermiddel zo vanzelfsprekend dat hij gemakkelijk aan de aandacht ontsnapt. Dat geldt ook in de verstedelijkte regio Utrecht. Toch timmeren overheden er flink aan de weg met fietsbeleid – vooral in Fietsstad Houten. De fiets als redder van onze mobiliteit.

Door de Utrechtse Waarden loopt een fietsroute die je wegwijs maakt in de aardkundige geschiedenis van dit ooit kletsnatte stukje Nederland.

In de jaren 70 was de Rijn ‘het grootste riool van Europa’; nu is het een relatief schone rivier. Zelfs de zalm is teruggekeerd en schiet weer kuit in de zijrivieren. Spil in de succesvolle internationale samenwerking was de Internationale Commissie ter Bescherming van de Rijn (ICBR) die dit jaar zestig jaar bestaat.

Het ministerie van OCW noemt in haar kwaliteitsagenda 2008 zes speerpunten voor de komende jaren: rekenen en taal, uitblinken, burgerschap, professionele ruimte, examens en verbetercultuur. De vakverenigingen werden gevraagd projectvoorstellen te doen. Eén van de gekozen projecten is ‘Rekenen met aardrijkskunde’ van het KNAG.

In 1993 en 1995 steeg het waterpeil in de grote rivieren tot verontrustende hoogte. In 1995 was zelfs sprake van een bijna-ramp: een kwart miljoen mensen en één miljoen dieren moesten worden geëvacueerd. Vanwege de klimaatverandering blijft de hoogwaterproblematiek urgent. De overheid werkt aan een duurzame oplossing met Ruimte voor de Rivier.

Duits-Nederlandse werkgroep Hoogwater

In het stroomgebied van de Rijn wordt nauw samengewerkt als het gaat om de ecologie en de hoog- en laagwaterwaterproblematiek. Dat is niet altijd zo geweest. We kunnen blij zijn met het huidige niveau van overleg, maar de samenwerking kent grenzen.