Alle seinen op rood

Oud-docent aardrijkskunde Ko Dek ziet tijdens een trektocht  voorjaar 2022 in Nepal de sporen van een verwoestende flash flood in het stroomgebied van de rivier Melamchi. Een tweede klap voor het gebied dat in 2015 in het epicentrum van de Gorkha-aardbeving lag.

Slums, favela’s, shanty towns, kampungs, bidonvilles, informal settlements, sloppenwijken of hoe ze wereldwijd ook heten, stellen stadsbesturen voor dilemma’s. De ongeplande nederzettingen hebben een bufferfunctie, maar vormen ook een ‘schandvlek’, waar mensen in zeer gebrekkige omstandigheden leven. Welke aanpak komt de bewoners ten goede? 

Voor de oudere tv-kijkers heeft ‘Taos, New Mexico’ wellicht nog een bekende klank. Tussen 1970 en 1977 (en vele herhalingen daarna) speelde acteur Dennis Weaver immers de hoofdrol in de serie McCloud, over de gelijknamige politieman uit Taos New Mexico, die meehielp bij de misdaadbestrijding in New York City. Uiteraard gezeten op een paard, met cowboyhoed en dito laarzen. Het huidige Taos ligt zo’n 80 km ten noorden van New Mexico’s hoofdstad Santa Fe, telt ongeveer 6000 inwoners en vormt het administratieve en verzorgende centrum van Taos County, met zo’n 35.000 inwoners en een bevolkingsdichtheid minder dan 1 persoon/km2.

Terugschrijdende erosie

Als kind speelde ik graag aan het strand. Het leukst was dat bij laagwater: de zee had zich teruggetrokken, maar het zand was nog nat. Ideaal om ‘waterwerken’ uit te voeren. Bijna altijd stroomde er vanuit plaatselijke ondiepten water naar zee. Het strand was daar net een waterloopkundig laboratorium. Mijn eerste kennismaking met het voortdurend veranderen van de stroming en… terugschrijdende erosie.

Restauratie gedenksteen op Spitsbergen

Op Amsterdameiland in het noordwesten van Spitsbergen staat een Nederlandse gedenksteen uit 1878. In Geografie mei 2020 werd een expeditie aangekondigd om dit monument weer leesbaar te maken. Vanwege covid-19 ging die reis niet door. Maar met de steen kwam het uiteindelijk toch goed.

De kaart en het territorium

Vorige zomer liep een conflict tussen de gemeente Tel Aviv-Jaffa en de Israëlische regering hoog op. Inzet was een kaart van Israël die de gemeente had laten maken en in alle scholen van de stad had laten ophangen. Daarop stond de grens afgebeeld tussen het Israëlische territorium en de Palestijnse gebieden op de Westelijke Jordaanoever. En dat mag niet.

In Geografie juni 2014 maakten Ilse van Liempt en Gery Nijenhuis ons attent op een aantal stripverhalen over oorlog, vluchtelingen en asielbeleid, die zich goed leenden voor gebruik in de klas. De onlangs verschenen graphic novel Dagen van zand van Aimee de Jongh speelt in de jaren 1930, maar een parallel met hedendaagse thema’s is zeker te trekken.

Sicilië is een stapsteen in de migratie van Afrika naar Noord-Europa. In het kader van een veldpracticum van de eerstegraads lerarenopleiding aardrijkskunde van Fontys Hogescholen gingen wij in mei 2022 naar de steden Catania en Siracuse, op zoek naar verhalen van migranten. Er waren verrassende ontmoetingen.

• Van Oosterom, G. Boerderij en buitenplaats. De relatie tussen landbouw en buitenleven in het Amstellands Arcadië (1640-1840). 
• Nors, D. Langs de kustlijn. 
• Budding, J. Lady Hester Stanhope (1776-1839), koningin van de woestijn. Biografie van een negentiende-eeuwse reizigster.
• Van Aalst, I. & Visser, K. Wandelen in Chicago. 
• Coulthard, S. Een kleine geschiedenis van de wereld aan de hand van schapen. 
• Darwin, Ch. Humusvorming door wormen, met observaties over hun levenswijze. 
• Darwin, Ch. De bouw en verspreiding van koraalriffen. 

In 1873 verscheen deze kaart van het Koninkrijk der Nederlanden met een bijkaart van het Groothertogdom Luxemburg, dat in die tijd onder het huis van Oranje-Nassau viel. Aan de zijkanten staan – nogal verrassend – de wapens van zestien landen in Europa, met teksten waarin het wemelt van de spelfouten.