Bosnië en Herzegovina: Het failliet van Dayton

De vreselijke oorlog in Bosnië en Herzegovina tussen 1992 en 1995 kwam ten einde door het vredesakkoord van Dayton. Etnische zuivering werd beloond met een staatsinrichting op etnische basis. De internationale gemeenschap zag dit als een tijdelijke oplossing, maar dertig jaar na dato is het land een failed state, geregeerd door corrupte beroepspolitici, die geen belang hebben bij hervormingen. Tijdens een studiereis in september hoorden we veel pessimistische geluiden, maar putten moed uit jongeren voor wie etnische barrières niet bestaan.

Bosnië en Herzegovina (hierna: Bosnië) kwam de laatste maanden veel in het nieuws door de dreigende taal van Milorad Dodik, de president van Republika Srpska, het deel van Bosnië waar de Bosnische Serviërs wonen. Hij dreigde met afsplitsing en aansluiting bij Servië en had plannen om een eigen leger op te bouwen. Dodik houdt van sterke leiders en duikt regelmatig op in Moskou en Belgrado. Hij heeft ook lang met een MAGA-pet van Trump rondgelopen. Berichten over hem werden vaak geïllustreerd met foto’s van murals van oud-opperbevelhebber Ratko Mladić en oud-president Radovan Karadžić, oorlogsmisdadigers die in Srpska worden vereerd als helden. In februari 2025 werd Dodik door een federale rechter veroordeeld, omdat hij voortdurend de regels van de hoge vertegenwoordiger – die namens de internationale gemeenschap toezicht houdt op de uitvoering van het vredesakkoord van Dayton – aan zijn laars lapte. Dodik werd uit zijn ambt gezet en kreeg een jaar gevangenisstraf. Het hoger beroep verloor hij. Toch weigerde hij op te stappen en escalatie dreigde. Al snel bleek echter dat Rusland hem alleen met retoriek steunde en dat ook de Servische president Vučić het separatisme niet zou steunen. Die heeft zijn handen vol aan het beteugelen van het jongerenprotest in eigen land. Dodik gooide de handdoek in de ring, kocht zijn gevangenisstraf af en schoof een andere kandidaat van zijn partij naar voren voor de verkiezing van een nieuwe president op 23 november. Het zal hem ook zijn tegengevallen dat de bevolking niet massaal de straat op was gegaan om hem te steunen. Ook in Srpska hebben veel mensen genoeg van de oude politieke elite, die meer leeft in het verleden dan in de toekomst. Maar hoe is het land terecht gekomen in deze chaos? Daarvoor moeten we terug naar de oorzaken en de gevolgen van de Bosnische oorlog.