Deze wedstrijd daagt onderzoeksgroepen uit een communicatieplan te schrijven waarin hun onderzoek op een vernieuwende manier wordt vertaald naar een breed publiek. Het winnende team ontvangt €100.000 om het plan in de praktijk te brengen. Daarnaast is er een publieksprijs voor het team met de meeste stemmen van het publiek. Dat mag een vraag bedenken voor de Nationale Wetenschapsquiz. In 2013 deden zeventien teams mee en eindigden Vogel het uit!, Oud of the box en Tumoren kun je horen als finalisten. Zij presenteerden in oktober hun plannen aan de jury en het publiek. Staatssecretaris Sander Dekker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap maakte daarna bekend dat Vogel het uit! de hoofdprijs had gewonnen en Tumoren kun je horen de publieksprijs.
Vogel het uit!
Eind oktober won team Vogel het uit! van de Universiteit van Amsterdam de Academische Jaarprijs. Vogel het uit! is van oorsprong een biologisch onderzoek waarin met GPS-loggers data worden verzameld over het doen en laten van vogels. Het onderzoek is echter zo geografisch, dat zelfs de Bosatlas Nederland van Boven het opnam.
Sinds 2008 doet de Universiteit van Amsterdam met het Bird Tracking System (UvA-BiTS) onderzoek naar het gedrag van vogels. Op de rug van de vogels worden GPS-loggers bevestigd, die zeer gedetailleerde gegevens verzamelen, zodat we precies weten waar de vogels zijn geweest tijdens foerageer- en migratietochten. Met een gewicht van 6 gram inclusief zonnepanelen is de logger op vele vogelsoorten inzetbaar. Hij weegt maximaal 3 procent van het lichaamsgewicht van de vogel. Op dit moment zijn vijfhonderd vogels – 26 soorten – voorzien van zo’n apparaatje. De gegevens komen binnen in het datacentrum in Amsterdam. Een selectie wordt gelijk gevisualiseerd met Google Earth en is voor iedereen toegankelijk op www.uva-bits.nl. Op de site zijn ook de volledige datasets beschikbaar in het Virtual Lab. Het onderzoek van UvA-BiTS heeft al aangetoond dat er grote verschillen in gedrag zijn tussen individuen binnen één soort. Ook is gebleken dat vogels snel reageren op veranderingen in hun leefomgeving, al dan niet veroorzaakt door de mens. Zo komen aardwetenschappen, ecologie en technologie samen.
Meedoen
Van een aantal vogelsoorten is inmiddels precies bekend waar hun leefgebied is, maar lang niet altijd weten we wat ze doen op de plekken die ze vaak bezoeken. Om hier achter te komen, moeten we eigenschappen van deze locaties tot in detail achterhalen. Hiervoor kunnen we gebruik maken van kaarten en luchtfoto’s, maar deze zijn vaak niet actueel en daardoor niet toereikend. Om deze plekken te onderzoeken is ‘ouderwets’ veldwerk nodig. Vogel het uit! wil met de Academische Jaarprijs (kader) een platform creëren om zo veel mogelijk geïnteresseerden te betrekken bij dit onderzoek. Dit kunnen vogelaars zijn, maar ook wandelaars en fietsers die graag naar buiten gaan. Via een app en een website (www.vogelhetuit.nl) zullen vogelroutes vanaf medio mei 2014 worden gedeeld. In deze routes worden meetpunten aangegeven. Dit zijn locaties waarvan nog informatie ontbreekt. Met de app kunnen mensen op die plekken foto’s en filmpjes maken die worden toegevoegd aan de database. Ook krijgen ze een aantal vragen te beantwoorden over deze locaties, zodat we ze helemaal in beeld hebben!