De strijd om de Noordpool

Hypothetische kaarten

Bij oude kaarten moet je er altijd rekening mee houden dat waarneming en fantasie vermengd zijn. Fantasie is misschien niet het goede woord. Cartografen hadden een hekel aan lege plekken op een kaart – de horror vacui – en vulden de onbekende gebieden met landen die soms gebaseerd waren op een enkele waarneming (waarvan we nu weten dat die vaak onbetrouwbaar waren), maar ook heel vaak stoelde op een hypothese. Een bekend voorbeeld van zo’n hypothetisch land is de grote landmassa die vanaf de 16e eeuw in het zuidpoolgebied getekend werd. De hypothese stoelt mogelijk op de aanname dat de aarde uit evenwicht zou zijn als er ten het zuiden en ten noorden van de evenaar geen gelijke landmassa zou zijn. Minder bekend is dat er ook in het noordpoolgebied hypothetische landen getekend zijn.

Soms heb je een talentvolle leerling in de klas die je ook lang na het afstuderen blijft spreken. Kees Jonk en Jorien Vonk zijn zo’n duo. Ze koppelden hun expertise in een lessenserie over klimaatverandering in het noordpoolgebied.
 

Bij het woord Noordpool denk je al snel aan een vast punt met daaromheen een verstilde witte wereld. Niets is minder waar. Deze kaart uit de Canadian Geographic (maart 2017) laat goed zien hoe veranderlijk het gebied is.