De Nederlands-Duitse grens tussen Dinxperlo en Süderwick
'De grens is terug', kopte De Gelderlander van woensdag 7 april 2021. ‘Alléén met een negatieve coronatest zijn Nederlanders welkom in Duitsland.’ Drie dagen later, met een negatief testbewijs op zak, neem ik een kijkje bij de lastig te bewaken grens tussen het Achterhoekse Dinxperlo en Süderwick. De Heelweg, waarlangs de Nederlands-Duitse grens loopt, ziet eruit als alle andere dagen van het jaar. Ik zie geen controles, er passeren Nederlandse en Duitse auto’s en de inwoners van Dinxperlo en Süderwick doen als altijd hun boodschappen bij de Penny in Süderwick en de Jumbo er schuin tegenover in Dinxperlo. De Gelderlander had het ook over ‘Boosheid over Duitse maatregel’ en ‘Hoe moet Isaac nu naar school?’ Maar hier lijkt alles als vanouds te zijn.
Toch is het wel een bijzondere situatie, daar langs de Heelweg. De straat is Nederlands grondgebied, maar de stoep aan de zuidkant is Duits. De grens is op het wegdek gemarkeerd met gele plustekens en daarlangs aan weerszijden de aanduiding NL en D. Nog geen kilometer verder staan informatieborden met teksten en foto’s over de situatie toen de grens nog echt een grens was. Er is een periode geweest dat er alleen stenen grenspalen waren. Eentje staat er nog, voor de kleinste kerk van de twee dorpen. Die grenssteen stamt uit 1766 en heeft een monumentale status verworven. Hij markeert duidelijk een verleden tijd. Ook is er tijd geweest dat er een hek langs de grens liep. Nederland bracht gedurende de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) een versperring aan om smokkel tegen te gaan. En in 1939 bracht het Duitse leger een prikkeldraadversperring aan om te verhinderen dat vervolgden naar Nederland zouden vluchten.
Dinxperlo en Süderwick werken al jaren innig samen. Vanaf 1971 besloten de toen nog zelfstandige gemeenten de contacten te hernieuwen. Er is een gemeenschappelijk politiebureau en de hulpdiensten, scholen en verenigingen werken samen. Alles onder het motto: ‘Heelweg, scheidend en verbindend’. De twee dorpen zijn sinds kort letterlijk onverbrekelijk met elkaar verbonden. Er is een overdekte loopbrug over de Heelweg tussen twee gebouwen van het grensoverschrijdende woonzorgcentrum. De grenslijn is teruggebracht tot een nauwelijks nog te bespeuren ‘litteken van de geschiedenis’. Behalve die grenssteen dan en de oude slagboom tegenover de Penny-supermarkt.
In 1949 werd West-Süderwick toegevoegd aan Nederland. Het gebeurde in het kader van grenscorrecties die als vervolg op de oorlog plaatsvonden (zie ook Geografie mei 2012). Daarvan zijn vooral de overdracht van Tüddern en Elten bekend geworden. Deze correcties werden weer ongedaan gemaakt op 1 augustus 1963. Ook bij Beek bij Nijmegen vond een correctie plaats; daar bleef een gedeelte definitief bij Nederland behoren: het bosgebied van de 70 meter hoge Wylerberg. Daarover meer in het oktobernummer van Geografie.